Ашламасыз уңыш юк. Мамадышка... Париж аша барасымы?

Уҗымнар язын дәррәү кү­тәрелеп китсен өчен иртә язда аларны тукландыру мул уңыш алу өчен иң мөһим шарт­ларның берсе булып тора. Әмма, редакциягә килеп ирешкән хәбәрләргә караганда, байтак хуҗалыкларның яз­гы кыр эшләренә әзерлеге түбән. Мәсәлән, Әгерҗе райо­нының кайбер хуҗалыклары быел чәчүне тиешле сыйфат белән башкарып чыга алмас­ка да мөмкин. Сәбәбе – булган техниканың яртысыннан артыгы әлегәчә төзеклән­де­релмәү. Югары җитеш­те­рүчән орлык, ашлама, ягулык-май­лау материаллары, запас часть­лар һәм башка кирәк-яраклар юк дәрәҗәсендә.

 

Эре инвесторларда гына түгел, фермер хуҗалыкла­рын­да да хәлләр катлаулы.

Чүпрәле районы кресть­ян-фермер хуҗалыклары ассоциациясе рәисе, Татарс­тан­ның атказанган авыл хуҗа­лыгы хезмәткәре Равил Бикчуров хуҗалыгы республикада иң уңышлы эшләүчедән саналса да, анда да проблемалар җитәрлек икән. Әмма иң беренче чиратта ул үз ху­җа­лыгы түгел, башка фермерлар өчен борчыла.

 

– Язгы кыр эшләре башланганда хәлнең бу кадәрле үк кыен булганы юк иде. Татарстан Президенты Рөстәм Миңнехановның, башка еллардагы кебек, “Татнефть” һәм “ТАИФ” оешмалары аша ташламалы бәя белән ягулык алырга мөмкинлек бирүенә рәхмәт. Тик быел хуҗалык­ларга аны кайтарту үзенә күрә зур проблемага әйләнеп бара. Быел безгә ягулык артыннан Мамадышка... Париж аша барырга туры килер, ахры. Янәшәдә генә Буа ягулык-майлау станцияләре була торып, Чүпрәле фермерлары ягулыкны ни өчендер 500 километр ара үтеп, Лаеш районыннан барып алырга тиеш. Исәпләгәч, исләр китә: бу бит  – ташламалы бәя белән дә тоннасы 42700 сумга төшүче солярканың һәр литры тагын берничә сумга артачак дигән сүз, – ди Равил Бикчуров.

 

Түбән Кама районындагы “Якташлар” крестьян-фермер хуҗалыгы җитәкчесе Владимир Аппаков быелгы шартларда игеннәрне ашламасыз үстерү отышлырак булачак дип саный. Тәҗрибәле игенче аптыраганнан әйтә бу сүз­ләрне. Хикмәт шунда: башка ел­лардан аермалы буларак, быел хуҗалыкларга ашлама алу буенча дәүләт ярдәменә өмет итәр өчен, башта үзлә­рендә һәр гектарга 30 килограмм ашлама булдыру зарур. Шул чагында гына хуҗа­лыкларга дәүләт ашлама алыр­га ярдәм кулы сузарга вәгъдә итә. Кем әйтмешли, ачка үлмәс өчен ашап кил булып чыга инде. Меңнәрчә гектар җир эшкәртүче фермерга килограммы 30 сум чамасы торучы ашлама алырга миллионнарча сум акчаны кайдан юнәтергә? Ашлык бәясе узган елдагыча 5-6 сум булса, кайбер фермерлар өчен иген үстереп азаплануның файдасы да калмый.

 

Татарстан авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министры урынбасары Илдус Габдрахманов сүзләренә караганда, хуҗалыкларга язгы кыр эш­ләрен уңышлы башкарып чыгу өчен 25 миллиард сум акча кирәк. Бу сумманың яртысын алар үзләре таба, калган сумманы банклардан алырга мәҗ­­­бүр. Шул исәптән, ашла­ма­га – 8,5 миллиард сум, ягу­лык-майлау материалларына 7,8 миллиард сум кирәк.

 

Сер түгел, моңарчы кайбер хуҗалыклар дәүләттән күпме ашлама алса, шуның белән эш итә иде. Билгеле, мондый ысул белән генә әллә ни ерак китеп булмый. Аеруча сөрү җире 1 мең гектардан да азрак булган хуҗалык­лар­да. Ә андый фер­­мер хуҗа­лыклары без­дә 2 меңнән артып китә. Ашламаган җир аш бирми ди­гәндәй, уңышлары да – гектарыннан 15-17 центнер гы­­на. Быелгы үзгәрешләр шушы хәлгә чик кую өчен эшләнә бугай.

 

Югыйсә һәркемгә мәгъ­лүм: ашламасыз мул уңышка өмет юк. Республика җитәк­челеге дә быел һәр гектарга 70 килограмм күләмендә ашлама кертүне бурыч итеп куя. Әйтергә кирәк, республи­ка­ның егермедән артык районы ашлама туплауга бөтен көч­ләрен куеп эшли.

 

Әмма мәсьәләнең икенче ягы да бар. Гектарына 30 килограмм да ашлама туп­лый алмаган хуҗалыклар быел да көтелгән уңышны ала алмаячак. Татарстан Рес­публикасы крестьян-фер­мер хуҗалык­лары ассоциациясе рәисе Камияр Байтимеров сүзләре белән әйт­кәндә, фермерлар карамагында булган 320 мең гектар сөрү җиренең ашламасыз калуы бар.

 

Дөрес, ашлама алырга әле дә соң түгел. Монда инде икенең берсе: йә җи­тәрлек күләмдә ашлама кул­­­ланып, табышлы эшли башларга, йә җирне азап­лаудан туктарга гына кала. Башка юл юк.

–  Сөрү җиренең гектарына нибары 30 килограмм ашлама  туплау  ул – чик. Ашлама аннан да азрак кертелсә, игенченең бөтен хезмәте, тырышлыгы файдасызга әйләнә.