"Догага кулым күтәрелмәде" (БУЛГАН ХӘЛ)

Мин укытучылар гаиләсендә туып-үстем. Үзем дә шул һөнәрне сайладым. Мамадыш педучилищесын тәмамлап, 18 яшемдә үз районыбызның Үрәсбаш мәктәбендә укыта башлаган идем, шуннан төрле җирдә гомер буе балалар укыттым.

 

Үрәсбаш мәктәбендә Әхмәт абый Заһриев җитәкчелек иткәндә рәхәт эшләдек. Күңелле иде, ни дисәң дә яшьлек бит. Кичен мәктәпкә киләбез, директор чыгып китүгә (мәктәп йорты янәшә генә), бер укытучы егет гармунын ала, уйныйбыз, җырлыйбыз. Завуч та яшь, Галим исемле егет, колакка “катырак”. Уен барышында аңа: “Ни хурлык бит армиягә ярамаса сөйгәнең...” – дип такмаклыйбыз. Миңа эндәшсә, ике кулны колакка куеп, “ә-ә?” дип үртим: балалык чыгып бетмәгән булган, күрәсең.

 

Өч ел эшләгәч, директорыбызны Түбән Арбаш балалар йортына җитәкче итеп күчерделәр. Аның урынына Галимне куйдылар. Декабрь аенда мәктәпкә эшкә флотта 4 ел хезмәт итеп кайткан Хатип исемле егет килде һәм бер елдан минем ирем булды. Бик тату, күңелле яшәдек. Ә Галим үзеннән 10 яшькә олы, ире үлгән керәшен хатынына өйләнде. Эш буенча миңа бәйләнә алмагач, төрле кыенлыклар тудыра башлады. Ул вакытта укытучыларны авылларга беркетәләр иде. Өч укытучы кыз була торып, яшь баласы бар димәде, мине дүрт чакрым ераклыктагы Красный Октябрь авылына беркетте. Читтән торып укый идем әле. Шулай бервакыт декабрь аенда җәяүләп ата-аналар җыелышына киттем. Җыелыш кичке җидедә генә бетте, ул арада урамда көчле буран чыкты. Укучыларымның әниләре: “Кунып кал, иртәгә генә китәрсең, бу буранда кич юлга чыкма”, – дисәләр дә, өйдәге нәни улымны кызганып, кайтырга уйладым. Әти-әниләр фонарь белән урман чыкканчы озаттылар. Тагын өч чакрым басу юлыннан кайтасы бар. Урман чыгуга юл бетте, күзгә бер нәрсә күренми, үзем һаман барам да барам. Кая атласам да кар көрте. Үзем Галимне “мактыйм”, ниләр генә теләмәдем мин аңа шул чакта. Шулхәтле арыдым, юеш буран, пәлтә итәкләрем бозланып катты. Утырсам йокыга китәрмен дә катып үләрмен дип куркып, барам да барам. Үлсәм улым ятим кала бит дип кайгырам. Шул чак еракта җемелдәп ут күренеп китте. Бата-чума шунда юнәлдем. Бәхеткә, авыл очындагы фермага килеп чыктым. Көч керде, куанычымнан өйгә таба йөгердем. Кайтып керсәм, Хатип биш айлык баланы караватта уйнатып утыра. Мине күргәч ирем дә, үзем дә сөенештек инде. Шул елны Киров өлкәсе, Нократ Аланы районы, Түбән Шөн урта мәктәбеннән ирле- хатынлы ике укытучы пенсиягә киткәннәр. Без моны ишетүгә, шул авылга бардык. Икебез дә Казанда читтән торып укыйбыз, документларыбыз чиста, әллә ничә рәхмәт хатыбыз бар язылган. Безне шунда ук алдылар. Татарчаны яхшы белү кирәк иде, анысын гына булдырабыз инде – татарлар бит без! Шулай итеп Галим безнең мәктәптән киткәнне сизми дә калды. Авыл халкы, укучылар яраткан, хөрмәт иткән ике укытучысыннан берьюлы мәхрүм калды. Галим үзенең мәкерле эшен дәвам итте әле. Ул вакытта фатир өчен 30 сум акча бирелә иде, безгә берничә айга шул акчаны да бирмәде. Мин дә югалып калмадым, бу турыда райисполком рәисенә язып җибәрдем. Шуннан соң бик тиз түләде акчаны, күрәсең, районнан каты гына эләккәндер үзенә.

 

Шөн мәктәбендә дә бик яхшы эшләдек. Хезмәтебезне бәяләп, медаль, мактау грамоталары, төрле премияләр бирделәр. Аннан без шәһәргә китәргә ниятләдек. Ике балабыз үсеп килә иде инде, өйдә торып институтта укырлар дип, Казахстандагы Усть-Каменогорск шәһәренә киттек. Анда 21 ел, пенсиягә чыкканчы рус мәктәбендә укыттык. Ил таралгач, читтә каласы килмәде, туган якка кайттык. Шөн балалары хәзер дә онытмыйлар, очрашуларга, кунакларга чакырып кына торалар.

 

Галимнең юньсезлеге гомер буе исемнән чыкмады. Хатыны үлеп, 10 ел тол яшәде ул. Хәзер инде үзен дә үлгән дип ишеттем, әмма догага кулым күтәрелмәде...

 

Әлфия ХИСАМЕТДИНОВА. Мамадыш районы, Олыяз авылы.