"Сөям дип чыкма юлларыма, бәхетем бит минем башкада" (ЯЗМЫШ)

"Әллә язмыш, әллә ялгыш булды гомерем" дигән сүзләрне кабатлап, үткәннәрен искә алучыларны тыңлаганым бар. Тормыш дилбегәсе кем кулында шул. Кайсы булса да тик үзең сайлаган юлың...

Студент чакта безне практикага җибәрделәр. Кырмыскалы районындагы авылларга сибелеп, халык авыз иҗатын, ягъни фольклор җыябыз. Җәйләрен авылда эшнең кызган һәм күп чагы. Ә без йорттан-йортка кереп хуҗаларга мөрәҗәгать итәбез. Икешәргә бүленеп төрле очка юл алдык. Билгеле, барыбызныкы да бер үк булмаска тиеш, ләбаса. Бура янында балта осталары эш белән мәшгуль. "Безне Башкорт дәүләт университетыннан фольклор җыярга юнәлттеләр. Әкиятләр, такмаклар, кызыклы риваятьләр, сездә генә булган халык теленә кергән хәлләр", – дип аңлата башлаган идем. "Сеңелем, дөрес килгәнсез. Нәкъ менә бу өйгә керегез", – дип яшел капкалы йортка төртеп күрсәтте.

Өмәчеләр аның сүзен хуплап баш кагып безне озатып калдылар. Шыгырдап капка ачылу белән алдыбызда сиксәннән узган әби пәйда булды.

Йортта бер эскәмиягә утырырга чакырдылар. Янә килүебезнең максатын аңлатам. Дикъкать белән тыңлаган әбием: "Бар бездә әкияте тә, җыры да", – дип җыр көйләп җибәрде. Мин куанычымны яшерми, тизрәк блокнот белән ручка алам. "Сөйгән" сүзен көйләү белән әби янәшәдәге бабайны бәрде дә екты. Кулдагы әйберләрне ташлап, бабайга торырга ярдәм итә башладым. Бергә кергән кызым баскан урыныннан читкәрәк китеп каен агачына сыенды. "Менә шушы бәдбәхет, гомер буе йөземнән көлде, өстемнән йөрде", – әбием йодрыгын аның танау төбендә уйнатты. Какча гәүдәле бабай, гаепле елмаеп, акланырга маташты: "Ул бит кайчааангы хәл", _ дип сузды.

Елмаерга тырышып, алда калган ике тешен күрсәтеп аңлау табуга өмет баглап безгә бакты. "Әби, җырыңның сүзләрен язып өлгермәдем бит", – дип аны күңелсез хатирәләреннән арындырырга тырышам, янә ручка алып тәүге сүзләрен яздым. Әби тукталган урыныннан җырын сузды. Каһәрең, кушымтадагы "сөйгән" сүзенә килеп җитү белән янә бабайны җиргә аударды. "Бабайның бар җире авыртадыр", – дип кызганып ярдәмгә килдем. "Менә минем дә гомер буе йөрәгем әрнеде, авыртуын баса алмадым. Соңлап кына аңладым. Яшьлегемне кемгә исраф иткәнемне. Кадеремне белмәде. Васыять итеп әйтәм: ирләрне жәлләмә", – дип миңа җитди караш ташлады.