|
|
Бүген кемнәр туган
|
|
Архив
|
18.10.2017 Мәгариф
13 яшьлек үсмернең физкультура дәресендә йөрәге туктаганУзган ел илдә физкультура дәресләрендә 211 укучының гомере өзелгән. Бу күңелсез саннарны Россиянең баш педагогы Ольга Васильева җиткерде. Министр фикеренчә, бәхетсезлек очраклары укытучыларга укучыларның сәламәтлегенә кагылышлы шәхси мәгълүматлар җиткерелмәвенә бәйле. Ә белгечләр моның сәбәбен мәктәптә укуның артык катлаулы булуыннан күрә. Йөрәк түзә алмый
Яңа уку елы да фаҗигаләр белән башланды. Сентябрь аенда Красноярск краеның Ачинск шәһәрендә 13 яшьлек үсмернең физкультура дәресендә йөрәге туктаган. Баланың сәламәтлеге шәптән булмаса да, аны дәрестән азат итмәгәннәр. Күптән түгел Димитровград шәһәрендә 8 нче сыйныф укучысы якты дөнья белән хушлашкан. Аның йөрәге авырткан. Бу көнне ул сыйныфташларының кросс йөгергәнен читтән генә күзәтеп торган. Тик укучыны балалыгы харап иткән. Үсмер тәгәрәп килгән тупны капкага тибеп кертәм дигәндә, аңын югалтып егылган. Табиблар аның гомерен саклап кала алмаган. Гадәттә, үлем очраклары озынлыкка сикергәндә, йөгергәндә, төрле күнегүләр ясаганда килеп чыга икән.
Узган ел Азнакайда физкультура дәресендә 7 нче сыйныф укучылары таудан шуып уйнарга була. Физкультура укытучысы янәшәдә булмый. Шул вакытта бозга егылып, бер кызның тешләре сына. Әти-әнигә теш табибына барырга туры килә. Кызның әнисе бу зыян өчен 100 мең сум акча сорый. Шәһәр суды мәктәпкә 21 мең 400 сум компенсация түләргә дигән карар чыгара. Прокуратура директорга, укытучыга һәм ишегалдын себерүчегә кисәтү ясый.
– Укытучы баланың нинди чир белән авырганын белергә тиеш. Ә канун табибларга шәхси мәгълүматларны чит кешегә җиткерергә рөхсәт итми. Шуңа күрә педагоглар балага нинди куркыныч янаганын белми дә кала. Мәгариф оешмаларында медицина карталары юк. Укучының шәхси мәгълүматларын яшерүнең ахыры күңелсез төгәлләнергә мөмкин, – ди Ольга Васильева.
Министр фикеренчә, мондый фаҗигаләрне булдырмас өчен дефектологлар мәктәбе оештырырга, укучыларны, сәламәтлегенә карап, төркемнәргә бүләргә кирәк. Узган ел Васильева атнага өч мәртәбә була торган физкультура дәресләренең берсен бию, ритмикага алыштырырга тәкъдим иткән иде.
Киләсе елның 1 гыйнварыннан табиблар медицина тикшерүе нәтиҗәләрен мәктәпләргә җибәрә башлаячак. Россия Сәламәтлек саклау министрлыгы шундый карар кабул итәргә җыена. Дөрес, бу мәсьәләдә төрле фикерләр бар. Белгечләр әйтүенчә, укучы турында барлык мәгълүматны, әйтик, яшерен чире турында башка кешегә әйтергә кирәкми. Вәлигә сок эчәргә кирәклеген, ә Галигә йөгерергә ярамаганлыгы турында кисәтсәләр, шул да җиткән.
Теш табибы бүлмәсе юкка чыккан
Россия мәктәпләрендә барлыгы 15 миллион укучы белем ала. Норматив буенча, һәр мең укучыга бер табиб һәм 2 шәфкать туташы туры килергә тиеш. Бу – 15 мең табиб һәм 30 мең шәфкать туташы дигән сүз. Чынлыкта ничек?
– Без бер мәктәптә медицина проблемалары хакында сөйләштек. Директор, шкафны тартып, томалап куелган ишекне күрсәтте. Ә анда заманча җиһазландырылган теш дәвалау бүлмәсе урнашкан икән. Безгә җиһазларны ташларга кушалар, – ди Дәүләт Думасының сәламәтлекне саклау комитеты рәисе Дмитрий Морозов. – Канун буенча, педагоглар гына түгел, медицина хезмәткәрләре дә авыру балага беренче ярдәм күрсәтә алмый. Аларга әти-әниләргә хәбәр итәргә һәм “ашыгыч ярдәм” чакыртырга гына рөхсәт ителә. Хәзер без беренче ярдәм күрсәтү турында закон проекты әзерлибез. Мәктәпләргә теш табибы бүлмәләрен кире кайтарырга кирәк. Аңлашыла, табибларга мәктәптә эшләү отышлы түгел. Анда хезмәт хакы аз. Укытучы ташламалы пенсия алса, мәктәп табибына андый мөмкинлек каралмаган.
“Балаларны мәктәпкә җибәргәндә, Аллаһы Тәгаләдән исән-сау булуларын кат-кат сорыйм, – ди ике бала анасы Гөлгенә Гыйльманова. – Мәктәптәге шәфкать туташына бөтенләй ышанмыйм. Ышанырлык та түгел. Бет эзләп кенә эш чыкмый. Күп кенә егылган, аягын-кулын авырттырган балаларны үземнең дә күргән бар. Барысына да табиблар ярдәме кирәк. Ә мәктәптә эшләүче шәфкать туташларының эш вакыты иртә бетә. Иртәнге һәм кичке якта аларны көндез шәм яндырып эзләсәң дә табып булмый. Балага ярдәм кирәк вакытта да ваемсызланып торучысы бар. Кызым кечкенә вакытта эче авыртуга зарланган. Аңа дару төймәсе тоттырып чыгарып җибәргәннәр. Эчәргә су бирмәгәннәр. Авыртуы көчле булгач, сабый даруны шулай гына йоткан. Хәер, кайчак үзебез дә узар әле дип артык игътибар бирмибез. Әмма хәзер авырулары да башка. Суган, сарымсак ашап кына вирустан котылып булмый. Нашатырь иснәтеп, лейкопластрь ябыштырып укучыны коткарып булмый. Мәктәпләрдәге шәфкать туташы кабинетларында тиешле дару, җиһазлар бармы? Алайса, мәктәптә авырып киткән баланы тизрәк кайтарып җибәрү ягын карыйлар. Бәладән баш-аяк, янәсе”.
Рейтинг артыннан куалар...
Россиянең элеккеге баш санитария табибы Геннадий Онищенко әйтүенчә, физкультура дәресләрендәге бәхетсезлек очракларына Мәгариф һәм Сәламәтлек саклау министрлыклары арасындагы бәхәсләр китергән. Кыскасы, аңлашып эшләү җитмәгән. “Мәктәпләрдә менә дигән медицина мөмкинлекләре бар, әмма, иң мөһиме, табиблар белән тәэмин итү мәсьәләсе хәл ителмәгән”, – ди ул. Вузларда “мәктәп табибы” дигән белгечлек кертергә тәкъдим итүчеләр дә бар.
Россия белем бирү академиясенең яшь физиологиясе институты директоры, биология фәннәре докторы Марьяна Безруких бүгенге СанПИН нормаларының артык катгый булуын кабул итә алмый. Балаларга билгеләнгән йөкләнеш күләме өлкәннәрнекеннән дә артып китә. Балалар көнгә 7-8 дәрес укый, әле өстәмәләре, түгәрәкләр бар. Өй эше, репетитор белән шөгыльләнү эшне тагын да арттыра.
– Үлемгә китергән сәбәпләр бер генә була алмый. Беренчедән, балаларның сәламәтлеге турында дөрес белешмә юк. Икенчедән, укытучыларның барысы да укучыларның сәламәтлеген, шәхси үзенчәлекләрен белми, моңа белеме җитми. Әйтик, ангинадан соң бала ике атна буе физкультурага кермәскә тиеш. Моны исәпкә алмыйлар. Бик яхшы тренер булырга, әмма ул баланың яшь үзенчәлекләрен белмәскә мөмкин, – ди биология фәннәре докторы. – Югары сыйныфларда дәресләр көнгә биш булырга, ә өй эше 2,5 сәгатьтән артык сузылмаска тиеш. Рейтинг артыннан куып, мәктәпләр, әти-әниләр балаларның сәламәтлеген бөтенләй оныта. Организм талчыкканда теләсә нинди авыр эш фаҗигагә китерергә мөмкин. Баланың йокысы тую, саф һавада йөрү дә мөһим. Моннан берничә ел элек Мәгариф министрлыгына укучыларның сәламәтлеген тикшерү нәтиҗәләрен тәкъдим иткән идек. Ләкин үзгәреш сизелми.
Баш-аякны бутап йөрү генә түгел
КФУ галиме, биология фәннәре докторы Ринат Абзалов әйтүенчә, моннан 20 ел элек физкультура дәресләрендә бер генә бала да үлмәгән. “Дәресләр югары дәрәҗәдә үтә иде. Хәзер физкультура дәресләренең күбесен башка фән укытучылары укыта. Алар, урамга алып чыгып, балаларны туп типтерә. Укытучының хезмәт хакы бик аз. Шуңа күрә физкультурачылар башка эшкә китәргә мәҗбүр. Элек укытучылар икеләтә хезмәт хакы ала иде. Түгәрәкләр кичке унга кадәр гөрләде. Хәзер сәгать икедә үк спорт залы ишекләре ябык. Физультура ул – баш-аякны бутап йөрү генә түгел, сәламәтлекнең нигезе дә шуңа бәйле. Хәзер мәктәп тәмамлаучыларның 90 проценты сәламәт түгел. Әти-әнигә бала өендә утырса, рәхәтрәк. Урамда тәртипсезләнеп йөрмиләр, янәсе. Өйдә утыргач, мускуллар үсми, хәрәкәт юк. Әгәр хәлләр шулай барса, ил халкын фаҗигале киләчәк көтә. Балалар кызганыч. Элек алар сәламәт иде”, – ди галим.
Идел буе физик культура, спорт һәм туризм академиясенең физик культура факультеты деканы Илнур Хурамшин белдергәнчә, физкультура укытучылары өч ел саен белемнәрен күтәрә. “Мондый бәхетсезлек очракларында укытучыны гына гаепләү дөрес түгел. Баланың сәламәтлеге, диагнозның дөрес куелмавы, укытучыларның нагрузканы арттырып бирүе, техник куркынычсызлык кагыйдәләре үтәлмәү... Сәбәпләр күптөрле булырга мөмкин. Мәктәп директоры, баланың сәламәтлегенә карап, аның нинди төркемдә шөгыльләнүе турында карар чыгарырга тиеш. Авыру балалар – бер, сәламәт булганнар икенчесендә шөгыльләнә. Әгәр бала тешен алдырткан яки грипп белән чирләгән икән, бу очракта укытучы нагрузканы киметеп бирергә тиеш. Баланың авыруы турында шәфкать туташы физкультура укытучысына хәбәр итәргә тиеш”, – ди Илнур Хурамшин.
Балаларның хәлен беләм
Алексеевск районындагы Кыр Шонталысы мәктәбенең физкультура укытучысы Фәнүс Идрисов укучыларының нинди чир белән авырганын белеп тора. “ГТО кертелгәч, укучылар ел саен район хастаханәсендә медицина тикшерүе үтә. Анда кайсы баланың нинди төркемгә керәсен билгелиләр. Сәламәтлегендә проблемалары булганнар җиңелчә күнегүләр генә башкара, еракка йөгертмим. Алар миңа туплар, кыршаулар, спорт җиһазлары алып килергә булыша. Теоретик биремнәр эшләү белән мәшгуль. Рефератлар яздыртам. Аллам сакласын, бездә андый куркыныч хәлләр булганы юк”, – ди укытучы.
Федерация Советы җитәкчесе Валентина Матвиенко белдергәнчә, физкультура дәресләрендә фаҗигаләр булырга тиеш түгел. “Әти-әниләр белән укытучылар арасында ныклы элемтә юк. Һәр бала – үзенчәлекле. Укытучы аларның сәламәтлеге турында белергә тиеш. Ләкин укытучылар бүген кәгазь эшенә чумган. Аларның укучы белән аралашырга, әти-әниләр белән очрашырга вакыты калмый. Мәктәпләрдә уку һәм тәрбия бирүдә күп нәрсәне үзгәртергә кирәк”, – ди ул.
Россия вице-премьеры Владимир Мутко да бу хәлләрнең очына чыгарга вәгъдә итә.
– Монда һәр фаҗигане анализларга кирәк. Бәхетсезлек очрагы, сәламәтлек, җәрәхәт алу дигән нәрсә бар. Әгәр бала дәрескә сәламәтлеген ныгытырга килеп, аны югалта икән – бу бик начар, – ди вице-премьер.
Сәрия МИФТАХОВА |
Иң күп укылган
|