поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
30.04.2008 Мәдәният

СӘХНӘ ТЕЛЕ ТЕЛ САГЫНДАМЫ? – РАМИЛ ТӨХФӘТУЛЛИН БЕЛӘН ИНТЕРВЬЮ

Кечкенә чакта безне кайчак: «Күп сөйләшсәң телеңне кыскартырбыз», – дип куркыткалыйлар иде. Белмим,телне кисәрлек ни эшли торган булганбыздыр, шулай да тел киселүнең яман икәнлеген бала булсак та аңлый идек. Укыган мәктәбем яртылаш рус мәктәбе булганга, классташ кызлар кергәндә бик «культурный» итеп русча сөйләшә башлыйбыз,андый чакта: «Үз телегезне онытып кыланып утырсагыз,телегезне кисәрмен», – дип әни «яный» иде. әнә шулай берьяктан күп сөйләшүнең, икенче яктан туган телне онытуның начар икәнлеген «төшендереп» үстерделәр безне.

Кечкенә чакта безне кайчак: «Күп сөйләшсәң телеңне кыскартырбыз», – дип куркыткалыйлар иде. Белмим,телне кисәрлек ни эшли торган булганбыздыр, шулай да тел киселүнең яман икәнлеген бала булсак та аңлый идек. Укыган мәктәбем яртылаш рус мәктәбе булганга, классташ кызлар кергәндә бик «культурный» итеп русча сөйләшә башлыйбыз,андый чакта: «Үз телегезне онытып кыланып утырсагыз,телегезне кисәрмен», – дип әни «яный» иде. әнә шулай берьяктан күп сөйләшүнең, икенче яктан туган телне онытуның начар икәнлеген «төшендереп» үстерделәр безне.

Белмим, без кайда һәм кайчан күбрәк сөйләшеп ташлаганбыздыр, телебезне яңадан кыскартырга чамалыйлар. Мәктәпләрдә татар телен укыту сәгатьләрен киметү хакында сүзләр йөри. Билгеле инде җитәкчеләребез дә,галимнәребез дә бу хәлне булдырмас өчен көрәшерләр. Тик хәлне көрәшкә җиткерү кемгә кирәк булды, кемгә комачаулый балаларның татар телен укуы?

Хәер, татар теле өстендә куерган беренче болыт түгел бит инде бу. Беттем дигәндә дә, бетми калган чаклары күп булган аның. Чөнки коткаручылары көчле булган – әдәбият, театрлар, татарга хезмәт итүче сәнгать. Бүгенге сәнгать татар телен сакларга сәләтлеме, сәхнә телебез чын татарча камилме? Татар теле дәресләренә чынлап та бетү куркынычы яныймы? Татарстанның халык артисты, Татарстан Республикасы Министрлар Кабинетының мәдәниятне һәм Татарстан Республикасы халыкларының телләрен үстерү бүлеге башлыгы Рамил Чыңгыз улы Төхфәтуллин белән без шул хакта сөйләшәбез.

– Рамил әфәнде, бүгенге сәхнә теленең татар телен саклаудагы әһәмиятен ничек билгеләр идегез?

– Бүгенге көндә гореф-гадәтләребезне, телебезне,фольклорыбызны саклый торган урын – ул театр. Театр – дәүләт эчендә дәүләт, милли җәүһәрләрне җыйган сандык. Тел мәсьәләсендә театрга бигрәк тә нык җаваплылык йөкләнә. әгәр дә сәхнәдә чын, камил телдә сөйләшмиләр икән,аның кыйммәте дә кими. Бүгенге көндә элекке еллар белән чагыштырганда сәхнә телен өйрәтүгә игътибар кимеде кебек. Безне сәхнә теленнән Асия апа Хәйруллина укытты. Бик көчле, бик таләпчән укытучы иде ул. Һәр хәрефкә, һәр авазга игътибарлы иде. Хәзерге күп кенә яшь артистлар сәхнәдә дөрес сөйләмиләр, авазларны бозып әйтәләр. Әгәр без театр телне саклаучы дип әйтәбез икән, ә бу һәрчак шулай булган да, сәхнә телен укытуга без бик нык игътибар итәргә тиешбез. өлкәнрәк буын артистлар, әлбәттә, камил, саф татар телендә сөйлиләр. Алар яшьләргә үрнәк булырлык.

– Театрларда сөйләм теле ничек тә дөрес «калыпка» салына ул. Режиссер телне камил белгән һәм яраткан шәхес булса, сәхнәгә урам телен керттермәс. Ә менә эстрададан сөйләнгән сүзләр, кайвакыт сөйләм культурасының бөтенләй булмавы, татар телен саклауга түгел, аны бөтенләй эштән чыгаруга эшли кебек.

– Гомумән, бүгенге көндә әйләнештә – базар теле. Бу проблема сәнгатьтә генә түгел, әдәбиятта да чагыла. Кайбер язучылар да телләрен гадиләштергәннән гадиләштерә баралар. Бу бик куркыныч тенденция. Артист сәхнәдән язучы язганны сөйли бит. Язучының теле камил, эрудициясе көчле икән, ул беркайчан да урам телендә язу түбәнлегенә төшмәячәк. Урам телен үз итә икән, димәк, интеллекты шул дәрәҗәдә.

– Мәктәпләрдә татар теле дәресләрен киметү хакында сүзләр булды. Бу сүзләр чынга аша калса,татар балалары татар телендә сөйләшергә оялган заман кире кайтмасмы?

– Мәгариф системасыннан төбәк-милли компонентын алып ташлау турындагы федераль закон чыкты. Бу бик тә аяныч хәл. Егерменче гасыр башында безнең йөзләгән мәктәпләребез, мәдрәсәләребез булган. Ул заманнарда да сәясәт татар теленә карата йомшак булмаган. Бүген без демократик җәмгыятьтә,цивилизацияле илдә яшибез. Акыл белән, дәлилләп телебезне саклауда үз хакыбызны, әлбәттә, дауларга тиешбез.


Земфира ГЫЙЛЬМЕТДИНОВА
Сәхнә
№ --- | Март-апрель 2008
Сәхнә печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»