Түбән Новгород өлкәсе татар авыллары 2016 елга нәтиҗә ясый

2013 елдан Түбән Новгород өлкәсендә “Җирле инициативаларга булышлык күрсәтү” программасы тормышка ашырыла башлады. Беренче елны ул эксперимент буларак кына эшләде, ә инде аның уңай нәтиҗәләре реаль күренгәч, халык бу программага ышанды һәм зур теләк белән катнаша башлады.

Моңа дәлил - елдан-ел проектлар саны арта бара: беренче елны 5 район гына катнашса, 2014 елда инде 26 район үз проектларын тәкъдим итте, ә үткән һәм агымдагы елда бу сан 50гә җитте. Быел 438 гаризадан 328 проект хупланды. Шул вакыт эчендә өлкә, район бюджетлары ярдәме белән спонсорлар һәм җирле халык исәбенә йөзләгән авылда яңа юллар төзелде, спорт объектлары булдырылды, һәйкәлләргә ремонт ясалды, социаль учреждениеләр яңартылды, балалар мәйданчыклары барлыкка килде, торак-коммуналь хуҗалык объектлары реконструкцияләнде.

Регион башлыгы Валерий Шанцев ышандырганча, бу программа 2017 елда да дәвам итәр. Моңа өлкә бюджетыннан кимендә 200 млн сум бүленеп бирелер.

Бүген без сезне, хөрмәтле укучылар, безнең авылларда бу программа буенча тормышка ашырылган проектлар белән танышты¬рабыз. Шул хакта бозлау, ыргу, Рбишча, Сафаҗай, Семочки, Шөбиле, Кочко-Пожар администрацияләре башлыклары Али Аймасов, Иван бухалов, наил Хөсәинов, Фәрит Каюмов, Равил бәдретдинов, Илдар мөхәммәдияров, Рөстәм абдуллин белән читтән торып “Түгәрәк өстәл” дә оештырдык. Шунда главаларның программа турында фикерләрен ишеттек, киләчәккә планнары белән кызыксындык. Чөнки татар авыллары да губернатор инициативасы белән дөнья күргән программада актив катнаша.

Корр. Али Үмәрович, берничә ай элек әлеге программа кысаларында Бозлау мәдәният йорты тирәсен төзекләндерү эшләре тәмамланды. 2017 елда кайсы авылдан проект тәкъдим итәргә җыенасыз?
Али Аймасов: - “Җирле инициативаларга булышлык күрсәтү” өлкә программасы ярдәмендә администрациягә кергән өч авылда да эшләр эшләнде. Ишавылда, мәсәлән, су проблемасы чишелде. Җәй айларында бигрәк тә су басымы җитешми иде. Тукайда Заречная урамында узарлык түгел иде, анда вак таш салынды. Ләкин эшләнәсе эшләр әлдә байтак.

Киләчәккә теләгем шул - программа озак еллар эшләсен иде. Тик, минемчә, ул тулаем дәүләт тарафыннан финансланса, тагын яхшырак булыр иде. Авылларда халык кими бара, калганнарның да күп өлеше өлкән яшьтәгеләр. Зур проектка алынсаң, зур акчалар да җыярга кирәк. Ә кемнән җыясың аларны?
2017 елга әлегә билгеләнгәнебез юк, бәлки, юллар яңартуга проект әзерләрбез.

Корр. Иван Александрович, Ыргуда программа кысаларында чүп-чар җыяр өчен 3 махсус мәйданчыкка 12 контейнер урнаштырылды. Шулай итеп, белгәнемчә, иң актуаль проблемаларның берсе хәл ителде. Алга табан халык программада катнашырга теләк белдерәме?
Иван Бухалов: - Әйе. Халык тырышлыгы белән үткән елны 12 контейнер урнаштырдык һәм тагын 3не запаска кайгырттык. Администрация исеменнән аеруча зур рәхмәт сүзләрен Нәим хәзрәт Бәдретдинов җитәкләгән җирле мәчет мәхәлләсенә, Мәскәүдә яшәүче эшмәкәр Фәрүзә Сафинага һәм фермер Абдулхак Исхаковка җиткерәсем килә, алар шактый суммалар бирделәр.

Программага килгәндә, шәхсән үзем аны кирәкле дип саныйм. Иң мөһиме - нинди проект тәкъдим итүне халык үзе сайлый. Чыгымнарның күп өлешен өлкә бюджеты исәбеннән каплау да ышанычлы терәк. Кимчелекләргә килгәндә, проектны тәкъдим иткәндә, төзекләндерү объекты рәсми рәвештә теркәлгән булырга тиеш. Димәк, нинди булса яңа объект булдыру проектын уздыру кыен.

Төрле бүлекләрдән, инстанцияләрдән кирәкле документлар туплау да очсыз-кырыйсыз мәшәкать. Ләкин, әйткәнемчә, бу программа уңышлы эшли. Аны гамәлгә куючы шәхсән губернатор Валерий Павлинович Шанцевка, өлкә хөкүмәтенә рәхмәтләр генә әйтәсем килә.

2017 елда Ыргуда табигатьтә ял итү урыны яисә балалар мәйданчыгы булдыру күздә тотыла, чөнки авылга байтак шәһәрлеләр кайта. Әмма кайсы мөһимрәк булганын халык үзе сайлар.

Корр. Наил әфәнде, сездә ике ел эчендә биш урамга өлешчә яңа асфальт салынды. Киләсе елда да бу юнәлеш сакланырмы, яисә башка объекткамы игътибар бирелер?
Наил Хөсәинов: - Программага гомуми килгәндә, аның аркасында берничә ел эчендә авыллар инфраструктурасы яхшырды, аның универсальлеге кызыксындыра. Авыллар берди түгел бит - кайдадыр социаль учреждениеләр ремонт сорый, бүтәннәрдә суүткәргечләрне алмаштыру таләп ителә һәм башкалар.

Без инде ике ел дәвамында юлларны яңарттык. Безнең бюджетта аларны яңартуга юл фондыннан акчалар салынган, шуңа күрә проектларны юлларга юнәлттек.

Аллага шөкер, халык моны хуплады, программада бик теләп катнашты, акчалар кая сарыф ителгәнне дөрес аңлады. Мәчетләребез дә активлык күрсәтеп, ярдәм итте. Киләсе елга да бу эшне дәвам итәргә җыенабыз.

Корр. Фәрит әфәнде, сезнең карамакта өлкәбезнең иң зур авылларының берсе. Кызганычка, узган елны сезнең проект өлкә комиссиясендә хуплау тапмады. Авылдашларыгыз һәм спонсорлар киләчәктә нинди объектка игътибар бирергә җыена?
Фәрит Каюмов: - Киләсе елга без мәдәният йортында урнашкан спортзалның түбәсен алмаштырырга ниятлибез. Шул турыда өлкә комиссиясенә алдан гариза да биреп карадык инде.

Әлбәттә, программаның файдасын әйтеп бетергесез. Әмма кайбер шартлары нык уйландыра, чөнки проектны тәкъдим иткәндә, авыл администрациясе үзенең акчасын кушарга тиеш. Ә ул бездә юк дәрәҗәсендә. Шуңа күрә, аны исемлектән төшереп калдыралар. Спонсорларга да аның өлешен капларга рөхсәт ителми.

Программа тулаем өлкә бюджетыннан финансланса, тагы да яхшырак булыр иде. Чөнки халыкның яшәү дәрәҗәсе, керемнәр күләме, кызганычка, кими бара.

Корр. Равил әфәнде, сезнең авыл әлегә программада катнашканы юк. Сәбәбен әйтсәгез иде?
Равил Бәдретдинов: - Үткән елны без юлны яңарту проектын тәкъдим итәргә җыенган идек, тик тиешле акчаны халыктан җыя алмадык һәм шуңа күрә проектыбыз төшеп калды. Киләсе елга тагын бер тапкыр тырышып карарбыз.

Корр. Илдар әфәнде, сездә өлкәдә иң зур проектларның берсе эшләнде. Юл төзүгә “Орг-комитет – 2016” әгъзалары да байтак ярдәм итте, дип ишеттек.
Илдар Мөхәммәдияров: - 2016 елда без бу программада беренче мәртәбә катнаштык һәм безнең проектыбыз хупланды. Әйе, өлкә һәм район бюджетлары, авылдашларым исәбенә күп еллар начар сыйфатта булган үзәк урамга асфальт җәйдек. Юл уңаеннан бу амбициоз проектны тормышка ашырырга ярдәм иткән район башлыклары Николай Субботин белән Олег Радаевка, аның урынбасары Александр Дмитриевка, район муниципаль заказ секторы җитәкчесе Людмила Мясоедовага, авыл советы хезмәткәрләренә, “Оргкомитет-2016” әгъзаларына һәм барча авылдашларыма рәхмәт белдерәсем килә. Барысы да мөмкинлек булганча эшләрне тизләтергә булыштылар.

Халык файдасына, аның тормышын, социаль инфраструктурасын яхшыртуга юнәлтелгән программаны гамәлгә куйган регион җитәкчесе Валерий Шанцевка аерым рәхмәт.

Төкле аягы белән килүче Яңа 2017 елда без мәдәният йортына капиталь ремонт ясарга планлаштырабыз. Мәскәүдә яшәүче актив позицияле егетләребез - “Оргкомитет-2016” әгъзалары да бу инициативабызны хупладылар һәм ярдәм итәргә ышандырдылар.

Корр. Рөстәм Мансурович, сезнең программа турында фикерегез нинди?
Рөстәм Абдуллин: - Программа уңышлы эшләп килә, аның турында мин гел уңай фикердә генә. Бездә өч проект эшләнде - авыл уртасында хоккей корды төзелде, суүткәргеч линияләр боҗраланды һәм Молодежная урамына вак таш салынды. Һәрбересе авылның төрле проблемасын хәл итүгә юнәлтелде – бала-чагага саф һавада ял итү урыны булдырылды, көндәлектә мөһим булган су белән тәэмин итү линиясе ныгытылды, авылның югары өлешендә урамның бер өлеше яңартылды. Димәк, барысы да халык файдасына эшләнде.
Халык акчасы кушылганга күрә, алар объектларны сакларга тырышалар. Бигрәк тә бу сүзләр хоккей кордына кагыла. Спорт яра¬тучылар аны саклап кулланалар, якында яшәүчеләр, мәйданчыкка зыян килмәсен дип, күз салгалый торалар. Программаның шул максаты да.
Уңайсыз якларга килгәндә, гади халык кайбер очракларда нәрсәгә акча җыйганны аңламый, шикләнә. Шулай ук проектларда хәлле кешеләрнең, спонсорларның активрак катнашуын теләр идем. Киләсе елга проект белән әлегә билгеләнмәдек. Аны сайлаганда, иң мөһиме, халык фикерен исәпкә алырга кирәк.

Күргәнегезчә, гомуми алганда, главаларыбыз программаны дөрес куллана алалар һәм губернаторның “җиңел кулы” белән дөнья күргән яңарыштан авылларга күп файда тиде. Чыгымнарның кимендә 5 процентын гына халыктан алып, хөкүмәт ярдәме белән ничәшәр мең метр юллар эшләнде һәм төзекләндерелде, социаль проблемалар чишелде, инфраструктура яңартылды, ә ин мөһиме - Валерий Шанцевның һәрвакыттагы приоритеты булган халык тормышы бераз яхшырды. Программа тагын күп еллар эшләсен. Яңа елда авыл башлыклары бу өлкәдә тагын күбрәк һәм мөһимрәк проектларны тормышка ашырсыннар иде.

23 авылга 30 проект
Түбән Новгород өлкәсе татар авылларында 2014-2016 елларда тормышка ашырылган проектлар исемлеге:
Кочко-Пожарда 2015 елда ничә буын авыл халкының күптәнге хыялы булган хоккей корды төзелде, молодежная урамының бер өлешенә вак таш салынды, ә быел 800 метр озынлыкта суүткәргеч линияләре яңартылды, аңа тулаем боҗралау ясалды һәм ике яңа су насосы кайгыртылды.
Шөбиледә үзәк урамга якынча 2 километр асфальт салынды.
Андылылар үткән җәйне Заречная урамында яңа күпер төзеттеләр.
Печәдә Центральная урамына 800 метрдан артык асфальт түшәлде.
Камкада балалар мәйданчыгы булдырылды, ә Грибанда Бөек Ватан сугышында һәлак булганнарның исемнәре мәрмәр тактага теркәлеп, обелиск янына урнаштырылды, ә быел яңа төзелүче мәчет алдындагы мәйданчыкка 330 квадрат метр асфальт салынды.
Сафаҗайда клубка ремонт ясалды һәм хоккей корды төзелде.
Яңа Мочали администрациясендә Мир, Набережная, Центральная, Полевая, луговая урамнарына 1500 метр асфальт юл эшләнде, кайбер урамнарга вак таш түшәлде.
Петрякста Ибраһимов урамында якынча 1 километр яңа юл барлыкка килде.
Ыргу агымдагы елда гына программада катнаша башлады. Авыл халкы чүп-чар җыяр өчен 12 контейнер урнаштыруны кирәк дип тапты һәм морадына иреште.
Красный Островта 2015 елда малая луговая урамына якынча 500 метр асфальт салынды.
Татар моклокасына бу программа кысаларында иң күп файда тиде – биредә өч проект эшләнде: маркс урамына асфальт юл төзелде, мәдәният йортына ремонт ясалды һәм Со-ветская урамында якынча 500 метр суүткәргечләр яңартылды.
Ишавылда да мир урамында 1600 метр озынлыкта суүткәргеч алмаштырылды.
Тукайда Заречная урамына якынча 300 метр вак таш салынды.
Бозлауда күптән түгел мәдәният йорты территориясен төзекләндерү эшләре тәмамланды.
Яндавишча администрациясендә дүрт объект төзекләнде-релде. Яндавишчаның үзендә Садовая урамындагы ярны аркылы чыгу урыны эшләнде һәм Водоемная урамы аша чыгу урыны ремонтланды.
Өчкүлдә Луговая урамына 220 метр, Каргада Центральная урамына 500 метр асфальт салынды.
Мәдәнәнең Набережная урамында яшәүчеләр икенче ел инде яңа юл буенча йөреп сөенәләр - биредә 740 метр асфальт түшәлде.
Актукта Верхняя һәм набережная урамына 700 метр вак таш салынды.
Уразавылда кече стадион территориясендә футбол, волейбол, баскетбол уйнар өчен мәйданчык төзелде.
Зур Рбишчада Комсомольская, колхозная, садовая урамнарына, Кече Рбишчада Средняя һәм нагорная урамнарына асфальт түшәлде.

Фотода: Сергач районы Кочко-Пожар авылында хоккей корды.