Хыянәтнең була төрлесе...

 

Әнә шундый бик кырыс мохиттә тәрбияләнеп, хәрби училищены тәмамлагач, хатыным белән бөтенләй үзгә мохиткә килеп эләктем мин. Сөеклемнең туып үскән ягына – Украина авылына беренче тапкыр кунакка кайткач, ата – кызны, ана улны бел­мә­гәндәй, җае чыккан һәм чыкмаган саен һаман чуп-чуп үбе­шүләрен күреп хәйран калдым. Мине дә үптеләр. Тик минем, “җавап йөзеннән”, яңакларына иреннәремне тидерер-тидермәс, авылча кыюсыз үбүем генә яңа ту­ганнарымның күбесенә ошамаган. Моны миңа туй көннә­рендә хатыным бик зур сер итеп колагыма пышылдап кына әйтте.

 

Ул чагында сөеклемнең туып үскән авылында әллә инде 60 градуска да җит­ке­реп ясалган көмешкәне зур кружкаларга тутырып, ничек итеп чөмергәннәрен күрсә­гез икән?! Кабымлыгы – украиннарның нәрсә булсын, әлбәттә, дуңгыз салосы!..

 

Җәен булды бу хәл. Ул як­лардагы табигатьнең матурлыгын күрсәгез! Хәлә­лем­нең туып үскән йорты янә­шә­сендә – кечкенә генә инеш. Шуның суында эреле-ваклы балыклар чупырдый. Тирә­сендәге агачлар куелыгында көне-төне сандугач сайрый. Хатыным теге серне чиш­кәннән соң мин дә башкалар кебек үбе­шә башладым. Биг­рәк тә балдыз белән, чөнки аның ире браконьерлар бе­лән төннә­рен балыкка йөри, ә көн­дез­ләрен көмешкә эчеп йоклый.

 

Бервакыт көндез печән сараенда ял итеп ятканда чибәрләрдән-чибәр шушы балдызымның яныма килеп елышканын тоймый да калдым. Гүя бөтен күзәнәк­лә­реннән бөркелеп торган шу­ның кадәр кайнарлык ир ке­шегә ничек тәэсир ит­мәсен?! Шашкын хисләр әсирлегендә икәүдән-икәү калдык...

Ире белән инде байтак еллар бергә яшәсә дә, бала табу кадәрен әле һаман хыялында гына йөрткән балдызым бер көнне, җаен туры китереп, миңа үзенең йөккә узганын әйтте. Шатлыгыннан ни эшләргә белми. Миңа исә бу яңалык аяз көнне яшен суккандай тәэсир итте. 

 

 

Шулай итеп, чираттагы ялыбызны бик шәп уздырганнан соң хатыным белән Ерак Көнчыгышка кайтып киттек, ә алар әтиләренең йортында калды. Тупырдап торган ике малай бер-бер артлы дөньяга килгәч, хатыным белән сеңлесе берсен-берсе бик озак котлашты. Улым үземә бик охшаш, балдызымның малае да шундый ук булып чыкса, мин әйтәм... Дөнья­ның асты-өскә киләсен көт тә тор! Улым белән ике тамчы су кебек охшашлыгыбызны бераз гына булса да яшерү өчен сакал-мыек җибәрдем. Әле ярый, чит илдә хезмәт итү өчен очрак­лы гына контракт китереп тоттырдылар. Шулай итеп, гаиләм белән 6 елга чит җирләргә чыгып киттек. 

Ирексездән, Лев Толстой әсәрендәге Сергий атакай хәленә төшеп (хатын-кыз белән гөнаһ кылудан куркып, бармагын балта белән чабып ташлаган ич ул), 15 ел буе Украина якларына әйләнеп тә карамадым. 

 

 

Әмма бит дөнья түгәрәк. Ничек кенә качып йөрмә, исән кеше, бигрәк тә туганнар барыбер кайчан да булса бер очраша. Кызы гаиләсе белән балык тотарга киткән чагында хатынымның әти-әнисе мунчада ис тиеп үлгән. Ике малайның бер-берсенә охшашлыгын чамалауларыннан куркып, улымны калдырып, Ерак Көнчыгыштан хатыным белән генә әби-бабайны җирләргә кайтасы иттем. Сәбәбе дә бар – аңа имтихан бирергә кирәк.

 

 Сакал-мыек үземне танымаслык итеп үзгәртсә дә, хатын сеңлесенең малаен бер күрүдә үк озак еллар Украинага кайтмаска җан тала­шуымның сәбәбен аңла­ды. Чыннан да, бу малайлар­ның икесен бер табын янына утыртып куюның ахыры ни булып бетәсен чамалавы кыен түгел иде. Карт белән карчыкны җирләгәннән соң берәр атна узгач, нервыларын бераз тынычландыру өчен дә булса кирәк, балдызым гаиләсе белән балыкка китте. Кичен кайтырга тиеш­ләр иде, әмма болар юк. Күр­шеләренең машинасына уты­рып, эзләргә тотындык. Инде иртә белән үк бары­сының да су төбенә киткән­нәрен белеп, тораташтай басып калдык. Шулай итеп, тагын бер җирләү мәшәкате килеп чыгу аркасында чираттагы ялыбызны озынайтырга туры килде.

 

Бәланең ялгызы гына йөрмәвеннән куркып, самолетта очасы урынга, чит ке­шеләр борчымасын дип, ике кешегә 4 урынлы купе билеты алып, поездда кайтасы иттек.

 

Берьюлы биш туганын җирләгәннән соң хатыным­ның кайгысын печән сараенда кылган гөнаһым белән бер үлчәүгә сала-сала, вагон-рес­тораннан үлгәннәрне хрис­тианнарча искә алу өчен “кирәк-ярак” алып килдем. Каты көмешкәдән соң ресторан аракысы озак кына башка китмәде. Шулай да берникадәр вакыттан соң хәмердән бераз йомшарган хатыным: “Явызлыктан кылынмаган французларча хыянәтнең, файдасыннан кала, бернинди дә зыяны юк. Әмма безнең Россиядә башлыча явызлык белән хыянәт итеп, гаиләне таркаталар шул”, – дип куймасынмы!..

 

 Ә минем исә: “Әйе, хаклы син, бәгърем. Ә мин, җүләр, бу фаҗига белән чагыштырганда сукыр бер тиенгә дә тормаган юк-бар нәрсә өчен күпме еллар буе нервыларымны ашадым. Олы кайгы кечкенәсен баса, аягын кисәр алдыннан кеше теш авыртуы турында бөтенләй оныта шул”, – дип авыз эченнән генә мыгырданудан башка чарам калмады...