Барганда – матәм, кайтканда – бәйрәм

Күптән түгел Воркутадагы шахтада авария булып, шахтерларның һәм аларны коткаручыларның үлүе мине дә нык тетрәндерде. Чөнки үзем дә яшь чакта шахтада эшләгән, җир асты хезмәтен үз җилкәмдә татыган, йөрәгемнән үткәргән кеше.

...Бригадир Миңнулла абый Җиһаншин белән шахта начальнигы Алексей Кандаков тулай торакка килеп кергәндә без, яшь шахтер егетләр, Яңа елны кайда, ничек каршылау турында гәп куерта идек. Кандаков Миңнулла абыйга: “Егетләргә үз телеңдә эшнең асылын аңлат”, – диде. Миңнулла абый безнең өчен буй җитмәслек дәрәҗәле, Берингов шахтасына 1941 елда килеп, беренче нигез ташы салучы буларак билгеле кеше иде. Ул өченче көнчыгыш лаваның ишелеп төшү хәлендә калганын, кичекмәстән шунда барырга кирәклеген аңлатты. Шахта начальнигы да сүзгә кушылып, аварияне булдырмый калуны минутлар хәл иткәнен әйтте: “Йә, нәрсә, егетләр, бөтен ышаныч сездә, эшкә керешергә кирәк, теләмәгәннәр бармый кала ала, мәҗбүр итмибез”, – дип, безгә сораулы караш ташлады. “Кирәк булгач, барабыз!” – дип, сикереп тордык.

Бригадада тугыз шахтер. Тау мастеры – Кукмара районы егете Нәкыйп Моратов, мастер-шартлатучы Шәрифҗан Рәхимҗанов, бригада җитәкчесе Миңнулла абый үзе, аның ярдәмчесе Лениногорскидан Шәрифҗан Җамалиев. Хәер, бүтәннәр дә татар егетләре, тау эшчеләре: Шәүкәт Мөхәммәтрәхимов, Нәҗип Дәүләтшин, Рәүф Гатауллин, Рифкать Батыров һәм мин – Миңнулла абыйның авылдашы – Апас районы, Чүри-Бураш авылы егете. Өс-башларны алыштырып, шахтер утлары һәм тиешле эш кораллары алып, барыбыз да шахта түбәсенең тотрыксызлыгы белән даны чыккан “Яша” участогының өченче, көнчыгыш лавасына киттек. Урында Миңнулла абый кирәкле киңәшләрен бирде, ашыкмаска, шул ук вакытта эш тизлеген киметмәскә, куркынычсызлык кагыйдәләрен төгәл үтәргә, бер-беребезнең эш урынын даими күзәтеп торырга кушты. Яшьләрне тәҗрибәле шахтерларга беркетте. Эшнең күплеге һәм куркынычлыгы безне шиккә-шөбһәгә салды.

Конвейерны сүтеп, яңа юлга күчереп куярга кирәк, ә аның юлына урыны-урыны белән коточкыч зур йомры ташлар ишелгән иде. Аларны шартлатып вакламый торып, урыннарыннан кузгатырмын димә, әмма бу куркынычсызлык кагыйдәләренә каршы килә. Аннан биш метр саен терәүләр куясы. Ташларны гади электр бораулары белән ваклап булмаслыгын аңлагач, кагыйдәләргә каршы килеп булса да, шартлаткыч кулланырга туры килде. Тау токымнарының дүрт-бишен шартлатканнан соң конвейер линиясен чистартырга тотындык. Тырышып эшләсәк тә эш акрын барды. Анда ишелде, монда убырылды. Миңнулла абый лаваның таңда аеруча “холыксызлану” гадәте барлыгын, азрак саксыз кылансаң, йә гарип калу, йә якты дөнья белән бөтенләй саубуллашу куркынычы туып кына торуын әйтеп кисәтте.