Акчаны алганда гына рәхәт, кайтарып бирер вакыт җиткәч, бурыч баш бәласенә әверелергә мөмкин

“Республика Татарстан” газетасы редак­циясендә Кулланучылар­ның хокукларын һәм кеше иминлеген яклау өлкәсендә күзәтчелек итү федераль хезмәтенең Татарстандагы идарәсе вәкилләре катнашында турыдан-туры элем­тә узды. Бер сәгать дәва­мында белгечләр барлыгы 18 сорауга җавап бирергә өлгерде. Укучылардан килеп ирешкән кайбер мө­рәҗәгатьләр бер-берсенә ике тамчы су кебек охшаган иде. Баксаң, күпме генә сөйләп торсалар да, бер үк тырмага басабыз икән.

 

Бүген коллектор хез­мәте гадәти күренешкә әй­ләнде. Ярдәм сорап, Марина Патяшинага шалтыратучылар арасында да акча җыючылардан котылырга теләүчеләр шактый иде. Ә банкларга бурычны кайтарып бирергә ярдәм итүче­ләрнең эш ысуллары төрле. Берәүләр көнгә берничә тапкыр шалтырату белән генә чикләнсә, икенчеләр өйгә килеп, ишек төбендә төрле язулар калдырып китәргә дә тарсынып тормый. Халыкның күбесе банк­ка әҗәте булуы хакында тәүге тапкыр ишетә. Җи­тәкче мондый очракта вакытны озакка сузмыйча, банкка мөрәҗәгать итәргә киңәш итте. Элемтә, мәгъ­лүмати технологияләр һәм матбугат чаралары өлкә­сен­дә күзәтчелек итү федераль хезмәтенең Татарстандагы идарәсе дә яр­дәмгә килә алачак. Банкка бурыч булу-бул­мауны ачыклаганнан соң, судка мөрәҗәгать итәргә дә мөмкин. Димәк, сезнең исем-фамилиягез, телефон номеры, адрес турындагы шәхси мәгълүматны чит ке­шеләргә таратканнар.

 

Эштә кыскартылуга элә­гү сәбәпле, банкка әҗә­темне кайтара алмыйм, дип зар елаучыларга да тик утырырга ярамый. “Банкка йөгерегез, – диде Марина Патяшина. – Иртәме-соңмы бурычны барыбер кайтарырга туры киләчәк. Әлеге хәлдән чыгу юлын эзләп табарга кирәк. Вакытны сузудан файда юк”. Банкка кредитны кайтарып бирергә ярдәм итүче оешмалар “то­загы”на эләгүдән саграк булырга кирәклеген дә ис­кәртте ул. Болар – фәкать алдакчылар гына. Әҗәтне түләргә булышучылар бер тиенлек тә файда китер­мәячәк, ә менә бурыч кү­ләме тагын да артырга мөмкин.

 

Ә алданмас өчен ниш­ләргә? Татарстанда яшәүче­ләр­не әнә шул сорау борчый. “Ярык тагарак яны­нда утырып калмас өчен кайсы банктан кредит ал­саң яхшырак?” – дип сорады шал­тыратучыларның бер­се. Белгечләр әйтүенчә, Рос­сия­нең Үзәк Банк сайтында бурычка акча биреп торучы барлык оешмалар һәм банкларның исемлеге бар. Эшне әнә шул мәгъ­лүматны өйрәнүдән башларга кирәк. “Банк тәкъдим иткән ки­лешү, аның шартлары белән җентекләп танышыгыз, – диде җитәкче. – Килешүне өйгә алып кайтып укысагыз яхшырак. Әлеге документ аңлаешлы телдә язылган булырга тиеш. Ниндидер сорауларыгыз калса, банк хезмәт­кәрләренә кабат мөрәҗә­гать итүдән кыенсынып тормагыз. Интернетта әлеге банк турындагы фикерләр­не карап чыгу да комачау итмәячәк. Бары тик шуннан соң гына кредит рәсми­ләштерү турында карар кабул итәргә ярый”. Кесәдәге акчасын банкка салып куярга теләүчеләргә дә шул ук киңәш. Җыйган маягыз “янып” китмәсен дисәгез, банкка барганчы ук, әлеге оешма турында барлык  мәгълү­матны өйрәнергә туры киләчәк. Иртәгәге көнгә ышаныч юк. Шуңа күрәме, быел кайсы банкларга ябылу кыркынычы яный дигән сорауга Марина Патяшина да җавап бирә алмады.

 

Барысы да үзебездән тора. Халыкның финанслар юнәлешендә аң-белеме тү­бән, ди белгечләр. Хәер, үз хокукларыбызны тиешен­чә яклый да белмибез. Юкса хәл ителмәс булып тоелган сораулар арасында гап-гади нәрсәләр дә бар. “Ипотека килешүен рәсми­ләш­тергән вакытта тормышны иминиятләштерергә тәкъ­дим иттеләр. Ризалаштык. Күптән түгел банкка бурычларны түләп бетердек. “Страховка” акчасын файдаланмаганга күрә, банк хезмәткәреннән әлеге сумманы кире кайтарып бирү­ләрен сорадым. Тик миңа “юк” дип җавап бирделәр. Акчаны алмыйча банктан чыгып киттем”, – дип сөйлә­де бер шалтыратучы. Җи­тәк­че сүзләренә караганда, бу очракта банк хезмәткәре гаепле. “Кулланучылар хокукларын яклау турында”гы Закон нигезендә сез теләсә кайсы вакытта тормышны иминиятләштерү киле­шүен­нән баш тарта аласыз, – диде ул. – Бу очракта “страховка”га киткән чыгымнарны кайтарып бирер­гә тиешләр. Телдән җавап алу белән генә чикләнмичә, язмача гариза тапшырырга кирәк”.

 

Ә менә чит ил сайтыннан кием-салымга заказ биреп, товардан да, акчадан да колак кагучыларга ничек ярдәм итәргә икәнен тәгаен белмиләр. Дөрес, Роспот­ребнадзорның Татарстандагы идарәсе белгечләре әлеге мәсьәләне өйрәнергә сүз бирде. Баксаң, Марина Патяшинаның да мондый сайтта “авызы пешкән” икән. “Интернеттан заказ биргән өс киеменең үлчәме кечкенә булып чыкты. Ул әле дә шкафта эленеп тора. Миңа ярамый, башка бирер кешем юк. Ирем исә форсат чыккан саен, бу хакта искә төшереп, төрттереп тора. Башка интернеттан бернәр­сә дә алганым юк”, – диде ул.