Рафаэль Хәкимов: “Чыдауның бер чиге бар”

– Тәртип юк. Хакимият вертикале бар, ә тәртип юк. Эшләргә, тырышырга кирәк. Мәскәү барысын да күрә һәм идарә итә ала дип уйлау дөрес түгел. Әйтик, ничек инде Мәскәүдә утырып Ерак Көнчыгыш белән идарә итеп булсын ди? Ерак Көнчыгыш эшкә барганда, Мәскәүнең йоклап яткан вакыты була бит. Менә федерализм булса, бераз рәт керә башлар иде. Әмма әлегә бу Русиядә мөмкин түгел. Әлегә Татарстан гына тырыша. Без эшлибез һәм баш белән уйлыйбыз. Без Русиягә бәйле, әлбәттә. Шул бер үк законнар буенча эшлибез. Әмма бездә закон эшли, ә тегендә эшләми.

– Юк. Хәзер зур сугыш вакыты түгел. Заман бүтән, НАТО, башка халыкара оешмалар да саклап тора. Ә Русия күп сөйләсә дә, аның коралларының күпчелеге бик иске, совет заманында ук уйлап чыгарылган һәм эшләнгән.

– Озакка, минемчә. Сүриядә бит хәзер җитәкче юк. Әсәд – реаль президент түгел. Ул башкалада гына утыра, идарә итә алмый. Илдә бер лидер юк, бер партия дә, көч тә юк. Ә андый ыгы-зыгы вакытында илгә, гадәттә бүтән көчләр, бутаучылар керә башлый.

– Бу – уен, тамаша. Эрдоган, акыллы булса, самолетны бәреп төшермичә, утырырга мәҗбүр итеп, Русия чикне бозды дип, бөтен дөньяга фаш итәр иде. Безнең як акыллы булса, хәрбиләр бер-берсе белән килешсеннәр, сөйләшсеннәр дип әйтер иде. Сәясәт салкын акыллы булырга, үз халкына зыян китермәскә тиеш. Төркиягә зыян китерәбез дип, Русия халкына зыян килә хәзер. Төркиядә бәяләр төшсә, анда кеше күбрәк сатып ала башлый, икътисадка зыян килми. Ә бездә яшелчә, җиләк-җимеш, кием-салым бәяләре күтәрелә.

– Күпмедер түзәр. Ә менә зур йөк машиналары йөртүчеләрнең түземлеге бетте. Мәскәүгә җыелып, юлларда зур бөке хасил иттеләр. Бу – хәбәр. Халык чыдый, әмма чыдауның чиге бар. Юллар юк, барысы да кыйбат, инде йөк машиналары йөртүчеләр дә эшли алмаса, ничек алга барсын икътисад? Ил коточкыч зур, бәяләр үсә. Менә безнең бер егетебез Якутиягә барып кайтты. Аңа юлга акча эзләп хәлдән тайдык. Бик кыйбат. Ә менә Япониягә, рәхим ит, рәхәтләнеп барырга була, кыйбат түгел. Моны ничек аңларга? Бу бит үз илеңне үзең җимерәсең дигән сүз.

– Җимерелмәс ул. Әмма нинди хәлдә яшәр бит... Шулай бара-бара урта гасырга күчмәгәек. Әйтик, шул ук Киров өлкәсенә барсаң – анда урта гасыр. Бервакыт поезд белән Екатеринбургка конференциягә барырга туры килде. Шунда мин 13 сәгать буе Русияне карап бардым. Бүтән төбәкләрдән килүчеләр: “Татарстанга килгәч, чит илгә чыккан кебек”, – дип әйтәләр иде. Бу, чыннан да, шулай икән. Безнең халык тыныч та, айнык та, сөйләгәне дә мәгънәле. Кайвакыт без килешмибез, әмма тыныч кына сөйләшә алабыз. Ә Мәскәүдә һаман кычкыралар, дошман эзлиләр. Менә хәзер Төркия дошман. Аннары чиратта Иран булыр, мөгаен. Ул гыйнвардан санкцияләрен (2012 елда Иран АКШ һәм Бөекбританиягә, 2013 елда Евросоюз илләренә нефть сатмый башлады – ред.) бетерә, нефть һәм газ әзерләп куйды. Димәк, нефтькә, газга бәя төшәчәк. Русия тагын: “Аркага пычак кадады”, – дип әйтерме?

– Мин моңа ышанмыйм. Әгәр үз җитәкчеләребезнең өстәлендә үзебезнең сулар торса, ышана башлар идем.

– Минемчә, монда көтәргә генә кирәк, барысы да тыначак һәм үз җаена кайтып төшәчәк. Икътисадта Татарстан төрекләр белән араны өзмәс дип уйлыйм. Ничек инде шуның кадәр заводлар салып, шуның кадәр хезмәт куеп, көч кертеп, барысын да без мизгелдә бозып ташламак кирәк? Русиянең вәзгыяте бүген болай, иртәгә тегеләй, гел үзгәреп тора. Әмма бу Татарстан белән Төркия мөнәсәбәтләренә нык тәэсир итәргә тиеш түгел. Әлбәттә, тәэсире булмый калмас. Искә төшерә башласаң, безнең әллә нәрсәләр булды инде, барысын да җиңеп чыктык.