Путин дилеммасы

Әмма әлеге хәрәкәт вә­кил­ләре кайвакыт түрәләр ма­шинасын шундый итеп тән­кыйтьлиләр: радикаль оппозицияң бер читтә торсын. Президент резиден­ция­сендәге соңгы очрашу пош­мас һәм калын тиреле Россия түрәләренең эшлексезлеген, караклыгын, казна талауга маһирлыгын фаш итү ягыннан чәчләрне үрә торгызырлык фактларга бай булуы белән истә кал­ды. Те­ләгән һәркем youtube.com/watch?v=EtmNoaTq23E адресы буенча кереп, очра­шу­ның язмасын интернеттан үзе карый ала. Сүз алучы­ларның һәркайсы диярлек дәлилле фактлар белән бер нәрсәне төшен­дерергә тырышты: ил бюджетыннан үсешкә дип бү­лен­гән акча кычкыртып талана, эшлексез хуҗалар үзләренең булдык­сызлык­лары белән икътисадый үсешкә рәхимсез рәвеш­тә аяк чала, бюджеттан бү­лен­гән акча бик яхшы ди­гәндә банк хисапларында хәрә­кәтсез тик ята һәм кем­нәргәдер депозит табышлары китерә, бюджет акчасын банк капчыгында тулгатып алынган процент акчасы гына да миллиардлар белән исәп­ләнә, ә ил бюджетына дивидендлар китерергә тиешле проектлар ташландык хәл­дә. Бигрәк тә аерым икътисадый зоналар өчен бү­лен­гән миллиардлар җи­де-сигез ел буена банк кару­селендә әйләнә һәм “зо­налар”да икътисад файдасына кыл да селкенми. Салым йөгеннән котылып, аерым икътисадый зонада товарлар җи­тештерергә дип ашкынган эшмәкәрләргә һәм чит ил бизнесына калын корсаклы түрәләр төрлечә аяк чала, кукиш күрсәтә, нәти­җәдә “зона” бар – резидентлар юк.

 

Аерым икътисадый зо­на­ларның эшләп китә ал­мавының сәбәбе исә күп­челек очракта бик гади: акча өстендә утырган бюрократия алардан колак кагарга теләми. Болай бик рәхәт бит: син корсак симертеп тик ятасың, бизнес буенча очрашулар дип кунактан кунакка йөрисең, чит ил­ләргә дә чыгып керә аласың, ә депозиттагы акча чүпрә кебек кабарып үсә һәм кесәгә алтын коя. Мондый эшлексезлек өчен әле сиңа алагаем зур хезмәт хакы да түлиләр, эштән туеп, башка тагын да кал­җа­лырак эшкә күчәсең килсә, “алтын парашют” бе­лән тәэмин итәләр. Чинов­ник­ларның казна талауга һә­вәс­леген бик яхшы бел­гән Кремль харизматигы да моңарчы бюджет акчасын банк кару­селендә еллар буе әйлән­дереп баю ысулы белән таныш булмаган икән. Әйдә­гез Путинны тәр­җе­мәсез генә тыңлап карыйк: “...я знаю, что не все там получается, но честно говоря не знал, что деньги, которые выделяются федеральным бюджетом на эти цели, вместо того, чтобы вкладывать их в реальное производство и в организацию, в создание инфраструктуры – они просто сидят на счетах и в банках крутятся для получения соответствующих прибылей, непонятно куда идущих. Мы, безусловно, все это проверим, это очень важная работа”.

 

Очрашуда катнашучылар татарстанлылар колагын иркәли торган бер сүз әйттеләр: җимереклек һәм талаудан азат булган аерым икътисадый зона да бар икән: ул – Татарстанда. Путин алдында аклану өчен Президент администрациясе җитәкчесе дә үрнәк итеп Татарстанны атап калырга ашыкты.

 

Әгәр казна талау һәм эшлексезлек аерым икътисадый зоналарда гына булса, берничә дистә һәм йөз миллиардның эшкә тотылмый, банк хисабында ятуына түзәр дә идең. Әмма урлашу һәм талаулар чиновниклар кайсы өлкәгә тотынмасын, шунда чәчәк ата. Балалар бакчалары һәм мәк­тәп­ләр төзелешенә бүлен­гән акча проектлау стадия­сендә үк җилгә оча башлый: бер үк типтагы стандарт проектларның бәяләре берничә миллион сумнан алып дистәләгән миллион сумга кадәр аерылалар. Активистлар санап күрсәт­теләр: проектлар өчен тотылган акчадан бер төбәктә генә дә дистәләгән миллион сум акчаны янга калдырып булыр иде. Ил буенча югалтуларның йөз миллионнар икәнен аңлау өчен кулга калькулятор да алып торасы юк. 

Путин алдында бик авыр дилемма тора: барысын да шул килеш кал­дырсаң, ил упкынга очачак, калдырмыйсың икән, кө­рәш юлы бик авыр.