Россиядә прәннек ашаучылар саны ник арткан?

Ил күләмендә прәннек ашаучылар саны арткан. Белгечләр моны кризис белән бәйләп аңлата. Акча кытлыгы заманында халык барыннан да бигрәк ашау-эчүне “кыса” башлаган икән. Яңа елга кадәр азык-төлек 40 процентка кадәр кыйммәтләнергә мөмкин дип тә кисәткәннәр. Татарстанда ипи-сөткә бәяләр артачакмы?

Илдә яшәүчеләр арасында акчаны саграк тотучылар саны күбәйгән. Үзәк басмалар әнә шулай дип белдерә. Машина, йә булмаса, фатир сатып алырга теләүчеләр турында әйткән дә юк. Бу кадәр зур чыгымнар тотарга җые­нучылар хәзер җиде кат уйларга мәҗбүр. Кризис тәмле итеп ашарга яратучыларга да тәэсир иткән дип ышандыра белгечләр. “Нильсен” маркетинг компаниясе үт­кәр­гән сораштыру нәти­җәләреннән күренгәнчә, илдә яшәүчеләр­нең яртысы диярлек азык-төлек һәм көндәлек кирәк-яракларны азрак сатып ала башлаган. Быелның өченче чирегендә чагыштырмача ар­занрак ри­зыкларга өстен­лек бирү­челәр 69 процентка җиткән. Моннан бер-ике ел элек кенә азык-төлек ки­бетенә килүчеләр ризыкны барыннан да бигрәк тәменә карап сайласа, бүген беренче урында аның бәясе тора. Ипи-сөтнең күпме торганын ачыклаганнан соң, кулланырга яраклылык вакытына, ә соңыннан гына тәменә игътибар итәләр икән.

“Арзанрак товарлар тиз­рәк сатылып бетә, – ди башкаладагы супермар­кет­ларның берсен­дә цех җитәк­чесе булып эшләүче Наилә Ши­һа­бет­динова. – Моңарчы бәясе буенча төрле ка­тегориягә караган товар­лар­ның үз сатып алучысы булса, бүген мондый бү­ленеш юк инде. Сыйфатына түгел, ә бәясенә карап сайлыйлар. Әби-бабайлар си­рәгрәк килә башлады. Андыйлар арасында, бәяләр бик кыйммәт, дип кире борылып чыгып китү­челәр дә бар. Яңа ел бәй­рәменә азык-төлеккә алдан заказ бирер вакыт җитте. Мә­сәлән, җиләк-җимешне гел күбрәк сатып ала идек. Быел алай эшләп булмас, ахры. Ел ахырында бәяләр тагын да кыйммәтләнәчәк, диләр. Димәк, сату күләме кимергә мөмкин”.

Татарстан Авыл хуҗа­лыгы һәм азык-төлек ми­нистрлыгының Азык-төлек базары үсеше бүлеге җи­тәкчесе Евгений Рещиков исә борчылмаска киңәш итте. “Яңа елга кадәр төп исем­леккә кергән ашау-эчү товарларына бәяләр күтә­рел­мәячәк, – дип ышандырды ул. – Татарстанда җи­теште­релгән азык-төлек про­дукциясе бөтен республиканы тәэмин итәргә җитә. Без экспортка бәйле түгел. Быел кырлардан өч миллион тоннадан артык ашлык, бер миллион тоннадан артык бәрәң­ге, 400 мең тонна тирәсе төрле яшел­чәләр җыеп алдык. Иң ки­рәкле азык-төлек­нең барысы да респуб­ликаның үзен­дә җитеш­терелә”.

Авыл-хуҗалыгы ярмин­кәләре дә бәяләрне тотрык­лы сакларга ярдәм итә, дип ышандырды җитәкче. “Яр­мин­кәдә азык-төлек бәяләре ваклап сатуга караганда 20-30 процентка арзанрак, – диде ул. – Әлеге мәйданнар 26 декабрьгә кадәр эшләячәк. Биредә аз керемлеләр өчен отышлы бәядән товар сатып алу өчен бөтен мөмкин­лекләр дә бар. Ярминкәдә сату күләме бик зур. Мәсәлән, кибеттә бәрәңгене бер-ике килограмм сатып алсалар, азык-төлек базарында аны кыш буена җитәрлек итеп хәстәрлиләр. Бу башка төр яшелчәләргә дә кагыла. Кибеттә бәрәңге – 14, суган – 22, кәбестә ким дигәндә 15 сум торса, ярминкәдә аларны 10, 16-18 һәм 9 сумнан сатабыз. Аермасы бар бит?! Салкыннар башлануга, кибет киштәсендәге кыяр-помидор да кыйммәтләнә башлады. Ә ярминкәдә әлеге яшелчә­ләрне бүгенгә кадәр 30 сумнан саттык. Кризис шартларында хез­мәт хаклары арт­мый, шуңа күрә халык иң элек кыйммәтле товарлардан баш тартырга мәҗбүр”.

Ил күләмендә шоколад һәм кәнфит сату күләме ки­мегән, ди белгечләр. Кризис вакытында баллы ашамыйча да яшәп була дип уйлыйлар, күрәсең. Хәер, ил халкы тәм-томнан бөтенләй дә баш тартырга җыенмый. Статистика мәгълүмат­ла­ры­на караганда, прәннек һәм вафли сатып алучылар арткан. Быелның август аенда бер килограмм прәннек 112 сум 83 тиен торса, шоколадны 705 сумнан сатканнар. Берен­чесенең кулланырга яраклылык вакыты да зуррак. Сакчыллык һәр нәрсәгә дә кагыла бит.

Евгений Рещиков фике­ренчә, кайбер очракта бәя­ләр артуга сатып алучылар үзләре үк гаепле. “Мәсәлән, узган ел карабодай белән шундый хәл булды”, – диде ул. Хәтерләсәгез, бәяләр кыйм­мәтләнүдән куркып, ха­­­лык киштәдәге бөтен ярманы диярлек алып бетерде. Сатучылар исә моннан файдаланды гына. “Былтыр ярмин­кәләрдә 15 мең тонна карабодай ярмасы сатылса, быел әлеге күр­сәткеч 300 килограмм чамасы тәшкил итә, – диде җитәкче. – Халык өйдә булганын ашый”. Евгений Рещиков азык-төлеккә бәя­ләр үсешен 8 процент тирә­сендә фаразлады. “Инфляцияне исәп­кә алганда, бу – кесәгә сугарлык түгел”, – диде ул.