поиск новостей
  • 29.03 "Рөстәм маҗаралары" Кариев театры, 13:00
  • 29.03 "Кияүләр" Тинчурин театры, 18:30
  • 30.03 "Кәҗүл читек" Кариев театры, 11:00
  • 30.03 "Тапшырыл...ган хатлар" Кариев театры, 18:00
  • 30.03 ПРЕМЬЕРА "Флешка, рэп һәм мәхәббәт"Тинчурин театры, 13:00 һәм 17:00
  • 31.03 "Шәй-бу, шай-бу" Кариев театры, 18:00
  • 31.03 "Өч аршын җир" Тинчурин театры, 17:00
  • 02.04 Хан кызы Турандык. Тинчурин театры, 18:30
  • 03.04 Гомер буе сине көтәм. Тинчурин театры, 18:30
  • 04.04 Кияү урлау. Тинчурин театры, 18:30
  • 05.04 Гастрольләр: Тайна замка на холме. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 11:00 һәм 13:00
  • 05.04 Гастрольләр: Ханума. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 18:30
  • 06.04 Гастрольләр: Мастер и Маргарита. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 07.04 Гастрольләр: Мелодия коралловых бус. Хакасский национальный драм.театр. Тинчурин театры, 17:00
  • 09.04 Җилкәнсезләр. Тинчурин театры, 13:00 һәм 18:30
  • 10.04 Синең хакта… Тинчурин театры, 18:30
  • 11.04 Ядәч! Исемдә! Бер гаилә трагикомедиясе. Тинчурин театры, 18:30
  • 12.04 Флешка, рэп һәм мәхәббәт. Тинчурин театры, 18:30
  • 13.04 Яратам! Бетте-китте! Тинчурин театры, 17:00
  • 14.04 Полиционер. Тинчурин театры, 17:00
Бүген кемнәр туган
  • 29 Март
  • Шәкүр - җырчы
  • Рөстәм Абязов - дирижер
  • Илфат Фәйзрахманов - журналист
  • Мөхәммәт Сабиров (1932-2015) - дәүләт эшлеклесе
  • Айгөл Хәйри - җырчы
  • Ринат Хәйретдинов - көрәшче
  • Никах, юбилей,Туган кон,балалар бэйрэмен,торле кичэлэрне алып барабыз.8-4кэ хэтле шалтыратта аласыз.89393453961
  • Чистаидан иорт сатып Алам чистаинын узенэн 89274905164
  • 1 булмэле фатир моселман гаилэсенэ озак вакытка арендага бирелэ ЖК Салават купере. Собственник ( риелтор тугел!!!)89509488227.
  • Сдается 2-х комнатная квартира по ул. Ф.Амирхана порядочной семье на длительный срок. В квартире есть мебель, рядом остановка, магазины, рынок. Только граждане РФ без животных!!! 8-965-584-66-30 собственник.
  • Продаю листы нержавейки 530х630, толщина 3,5мм, запчасти на УАЗ.тел 89178553159.
  • Коттедж төзэргэ кирэк казанда минэм номер 89274905164
  • Баян сатыла. Казан. Тел.:89003238614
  • татар теленең аңлатмалы сүзлеге сатыла, 3 томда, Казан, Татарстан китап нәшрияты, 1981 ел. тел.8 919 647 47 91
  • Казанда оч булмэле фатирнын залына тэртипле кыз эзлим. Бигичев урамы. Риелторсыз 89600347300
  • Исэнмесез! Бенто тортларга hэм капкейкларга заказлар кабул итэм! Казан шэhэре. 89377708700 Динара.
Архив
 
18.08.2015 Авыл

Печән өсте

Җәй – авыл халкы өчен кызу эш чоры. Ә җәйге эшләрнең иң мөһимнәренең берсе – печән өсте. Хәер, хәзер авыл халкы өчен бу эшнең әлләни авырлыгы юк кебек. Бөтен кешедә машина, чалгытырма тотып, көннәр-атналар буе болыннарда ятасы да, яхшырак печәнлек алу өчен хуҗаларга ялынасы да юк.

Акчаң гына булсын, төргәк-төргәк печәнне өеңә үк китереп бирәләр. Ә менә элек печән өсте мөһим дә, мәшәкатьле дә, күңелле дә вакыйга булган.

Ул заманнарны укучыларыбызның күбесе хәтерлидер, мөгаен. Бу уңайдан без элеккеге хезмәттәшебез Флюра Низамовага чылтыраттык. Ул үз хатирәләре белән бүлеште:

– Элек печән өсте җитте исә, халык өмәләр уздыра иде. Без кечкенә чакта печән әзерләү җәйнең иң мөһим эшләренең берсе иде. Ул заманнарда, элеккеге ЗИЛ машинасы белән исәпләгәндә, ике машина тирәсе әзерли идек. Аның бит сарыгы, бозавы, танасы була дигәндәй. Бөтен кешенең лапас өсләре печән белән шыплап тула, әмма әле аннан соң да күп кеше бакча башына эскерт куя иде. Хәер, күпләп мал асраучылар хәзер дә эскерт куялар.

Элек печән өсте якынлаша башлауга, халык урман каравылчысын майлый-җайлый башлый иде. Ник дигәндә, печәнлекләр аз, ә иң яхшы печән – аланнарда, урман авызларында. Урман хуҗалыгы җиренә керергә ярамый, бала чакта җиләк җыйганда да куркытып, “печәнне таптамагыз” дип, куып чыгаралар иде. Җирләр бүленгәч, халык печәнгә төшә. Җире күбрәк булганнар, гаилә белән барып, казаннар асып, чәйләр кайнатып көннәр буе шунда ята. Шалаш корып, төнгә сакларга да кала әле җитмәсә. Берсендә, мин 6-7 нче классларда идем бугай, энем белән безне төнгә печән сакларга калдырдылар. Урманның куера башлаган урыны, төнгә таба агачлар шаулый башлады, куркыныч, шалаш та юк. Төнге берләр-икеләргә кадәр утырдык, дер калтырыйбыз, куркабыз. Шуннан түзмәдек, кайтыр юлны эзләп киттек. Нәкъ шул вакытта әти белән әни дә, кем инде балаларны төнгә урманда калдыра дип үз-үзләрен эт итеп сүгеп, ат җигеп безне алырга кузгалганнар.
Тагын Әҗәл тавы печәне бик яхшы истә. Аның печәне бик яхшы, сусыл, мул, әмма төшерүләре әҗәл иде инде. Тау исеме дә шуннан чыккан.
Печән өсте авыр булса да, өмә белән эшләү күңелле иде. Хәзер аланнарда, урманнарда печән чабу юк инде. Бөтен җирдә печән, әмма шул байлыкны җыеп алучы юк. Кеше йә сатып ала, йә хәллерәкләр үз җирләрендә үзләре үстерә. Күп кеше күршесенең, туганнарының буш җирләрен били, печәнне шул җирдән җыя. Җәй яхшы килсә, июньдә бер, августта тагын бер чабалар.

* * *
Хәзерге заманда чалгы тотып печән чабу онытылып бара. Әмма шулай булса да, авыл хезмәткәрләре җәй саен печәнгә чыга, кышка терлек азыгы әзерли. Быел, Авыл хуҗалыгы һәм азык-төлек министрлыгының мәгълүматы буенча, Татарстанда терлекләргә 610 мең тонна печән, 2 миллион тоннадан артык сенаж һәм 5 мең тонна яфрак азыгы әзерләнгән. Бу – һәр терлеккә 14 центнер азык берәмлеге туры килә дигән сүз. Бүгенге көндә авыл хезмәтчәннәре күпьеллык үләннәрне чабу һәм силос өчен кукуруз уру белән шөгыльләнәләр.

Әлеге саннарны моннан 20 һәм 10 ел элеккеге мәгълүмат белән чагыштырып карыйсы иттек. Газетабызның 1995 нче елның 20 август санында “Республика терлекчеләре моңарчы күрелмәгән азык запасы туплаганнар (терлек башына 15,8 центнер)” дип язганбыз.
2004 елның 24 июнендә: “Татарстан кышка 920 мең тонна печән, 3500 мең тонна сенаж, 2500 мең тонна силос, 500 мең тоннадан артык тамыразык әзерләп калдырырга тиеш. Икенче төрле әйткәндә, бер баш терлеккә 28-30 центнер азык берәмлеге әзерләргә кирәк” дигән хәбәр басылган.

2005 ел исә бик яңгырлы булган. 19 июльдә чыккан саныбызда “Республикада күпьеллык үлән әзерләү буенча хәлләр мактанырлык түгел. Җәйнең яртысы үтеп китте, ә нибары 395 мең тонна гына печән әзерләнгән. 15 июльгә ботак үләне 10 мең тонна, үлән оны 4,2 мең тонна әзерләнгән, бу ике күрсәткеч тә узган елгыдан шактый ким. Гомумән алганда, республика буенча июль уртасына бер баш терлеккә 11,3 центнер азык әзерләнгән. Ә терлекне кыш буе “кешечә” ашатып асрап чыгу өчен 2,5-3 мәртәбә артыграк азык кирәк” дигән юллар бар.

P.S. Элеккеге газеталарны актарганда, әлеге темага кагылышлы бер кызык хат (Кукмара районы, Мәчкәрә авылыннан Вакыйф Зәйнуллин, 2005 елның 9 августы) килеп чыкты.

“Элек, Брежнев заманында, кибетләрдә бәясе төшкән (уцененный) товарлар тулып ята иде. Бервакыт Киров өлкәсендәге Нократ Аланы шәһәрендә чалгыны 1 тиенгә саттылар. Бишне алдым. Аларны, юмартланып, кешеләргә биреп бетердем. Хәзер үзем иске-москы чалгылар белән чабып маташкан булам. Беркөнне кибеткә кергән идем, чалгы 180 сум тора – теге вакыттан бирле 18000 тапкыр күтәрелгән! Күз алларым караңгыланып китте. Их, мин әйтәм, теге вакытта йөз чалгы алып куйган булсам!”

P.P.S. Интернеттагы бәяләргә караганда, иң арзан чалгыны (сапсыз) 349 сумга алырга мөмкин. Ә җиңел алюминий саплы чалгылар –1500, 2000, 3000 сум тора.


Чулпан ФӘТТАХОВА
Татарстан яшьләре
№ --- | 18.08.2015
Татарстан яшьләре печать

▲ Өскә
Матбугат-инфо
Матбугат.ру
Ватаным Татарстан
Шәһри Казан
Бердәмлек
Рәшит Ваһапов фестивале
Камал театры
Тинчурин театры
Татар дәүләт филармониясе
Ирек мәйданы
Татарстан яшьләре
Кариев театры
Идел
Өмет
Татарстан китап нәшрияты
Милли Музей
Шаян
Татаркино
Ханский дом
Татар телен һәм ТР яшәүче халыклар вәкилләренең<br />туган телләрен саклау, үстерү мәсьәләләре комиссиясе
«Элита»