Рокоссовский аңа үз орденын бүләк иткән

– “Ак билет” белән йөрү оят булыр дидем, бигрәк тә кызлар алдында, – дип елмая ветеран.

 

Әти-әнисе өлкән яшьтә булу сәбәпле, хәрби хезмәттән азат ителеп, рәхәтләнеп колхозда (сугышка кадәр комбайнчы булып эшли) гына да калган булыр иде югыйсә. Тик 1940 елда Азнакай районы хәрби комиссариатына әтисе белән бергә килеп, ата кеше улының солдатка алынуына ризалыгын белдерә...

 

Сөнгат Байкал аръягы тө­бә­гендә “учебка” үтеп, сержант була һәм 17 нче мотоукчылар ди­визиясенең танк полкына (1941 елның май башында Кавказга күчерелергә тиеш була) бил­геләнә. Әмма сугыш башлана... Шулай итеп, ул сугышның беренче көннәрендә үк танк дивизиясе составында сугыш утына керә – танк экипажы­ның йөртүче-меха­нигы булып Көньяк-Көн­батыш фронтка җибәрелә.

 

Хәзер генә ул яшьләр, экипаж командирлары сыман кыланып, көне-төне компьютер чел­тә­рендә танклардан виртуаль “дошман”ны кыра, очко җыя. Ә менә чын танкистлар, үткәндәге сугыш геройлары танклардан атуны коточкыч төш кебек кенә күз алдына китерә. Сугыш җә­рәхәтлә­реннән әле һаман кан саркый шул... Сөнгат Кадыйров инде 29 июньдә үк Орша янындагы зур сугышка керә. Белоруссия шәһәрчеге тирәсендә җирдән дә, һавадан да һөҗүм алып барылган канкойгыч сугыш була бу. Шәһәрне мотоукчылар, артиллерия һәм танк частьлары саклый. Сөнгат Кадыйров бу көннәрдә утаткыч химик танк “иярендә” сугыша.

 

– Бик ышанычсыз техника иде, чөнки әз генә ут эләгүгә үк дөрләп кабынып китә, – дип хәтер йомгагын сүтә ветеран. – Эчендә 360 литр яна торган матдә – утаткыч өчен түбән сортлы бензин. Сугышта алар шырпы кебек янды.

Шуннан инде җиңелүләр ачысын татып, Мәскәүгә кадәр чигенергә туры килә. Ә 1942 елның башында сержант Кадыйров 42 нче гвардия танк бригадасы составында Харьков тирәсенә килеп эләгә. Канкойгыч сугышлар, чолганыштан чыгу... 1943 елның башында Ельня тирәсендә беренче тапкыр җәрәхәтләнеп, госпитальгә эләгә.

 

Аның сугышчан биогра­фия­сендә ныклыгына һәм искиткеч батырлыгына соклану тудырырдай данлы сәхифәләр бик күп. Ул Мәс­кәүне саклауда, Украинаны азат итүдә катнаша. Әмма үзенең сугыш биогра­фиясендә иң әһә­миятле вакыйга итеп Курск дугасындагы сугышны саный. Хәер, әлеге сугыш – бөтен ил өчен Советлар Союзының фашистлар Германиясен җиңүгә таба юлында иң мөһим этапларның берсе. Танк сугышында җиңүләр Икенче бөтендөнья сугышында Советлар Армиясе өчен бик зур әһәмияткә ия була.

– 17 июльдә безнең танклар һөҗүмгә күчте, – дип искә төше­рә шул дәһшәтле елларны Сөнгат Закирович. – Минем танк иң алда барганлыктан, фашист утына беренче булып эләкте.

 

Сержант Сөнгат Кадыйров яна башлаган танкын дошман техникасына юнәлтә. Шул рәвеш­ле фашист танкын юк итеп, могҗиза белән генә исән кала. Аягы нык җәрә­хәтләнә, бит-куллары бик каты пешә. Шулай итеп ул Прохоровка авылы тирәсендәге медсанбатка эләгә. Үзе өчен иң кадерле бүләген дә нәкъ менә шунда ала. Яралы солдатларның хәлен белешергә килгән маршал Рокоссовский, үзенең Кызыл Йолдыз орденын күкрә­геннән алып, солдатның хас­таханә күлмәгенә тагып куя. Хәрби начальникның: “Батыр­лыгың өчен һәм фашист танкларын ничек юкка чыгарырга икә­нен башкаларга күрсәт­кәнең өчен рәхмәт, сержант”, – дигән сүз­ләре яшь танкист­ның күңе­лен­дә мәңгегә сеңеп кала.

 

Дәүләт алга таба да С.Ка­дый­ровның фидакарьлеген юга­ры бәя­ли: танкист сугышчан батырлыклары өчен “Ватан сугышы” ордены, “Батырлык өчен” ме­даль­ләре, күп санлы юбилей ме­даль­ләре белән бүләкләнә.

Сөнгат бер ел госпитальдә дәваланганнан соң, 1944 ел­ның мартында, Владимир шә­һәренә укыту-өйрәтү максатындагы танк полкына ин­струк­тор итеп җи­бәрелә. Би­редә ул яшь солдатларны танк йөртергә өйрәтә һәм сугыш беткәнче Совет Армиясе өчен механик-йөртү­челәр әзерли. 1946 елның маенда гына сугыштан кайта.

 

...Сөнгат Кадыйров 1964 елда Бөгелмә электр челтәр­ләренә килеп, пенсиягә чыкканчы – егерме ел буе биредә хезмәт куйды. Башта машина йөртүче, шуннан соң оператив-күчмә брига­даның шо­фер-монтеры, аккумуляторчы булып эшләде. Югары дәрәҗәдә һөнәри осталыгы, шул ук вакытта тыйнаклыгы, эшлекле, булдыклылыгы бе­лән эштә абруй казанды, яшь­ләрнең ме­нә дигән остазы да булды.

 

Сөнгат Закир улы гаиләсен­нән дә уңды: хатыны Өмме­гөлсем Сабировна белән (1946 елда өй­ләнешкәннәр) өч кыз һәм бер ул тәрбияләп үстерде. Хәзерге вакытта Сөнгат аганың өч оныгы һәм ике оныкчыгы бар. Кыскасы, тормыш дәвам итә. Бу җирдә тынычлык мәң­гелек булсын өчен тырышкан кешеләрнең нәкъ менә берсе ул.

 

Сөнгат Кадыйров еш кына фронтташ дусларының фотоларын карап, истәлекләргә бирелергә ярата. Алар бергәләп Мәскәүне сакладылар, Украинаны азат иттеләр, Курск дугасындагы бәрелешләрдә катнаштылар. Сөнгат абый бу батырлыклар хакында хәзер балаларга сөйли. Мәктәпләрдә очрашуларга бик еш чакыралар аны. Ул сүзен гел: “Сугыш афәтен башка күрмәсәк иде”, – дип төгәлләп куя.