Хисап бирергә чират торам, алдымда әле алты укытучы

Кәгазь эшенең исәбе-хисабы юк, төн урталарына кадәр күз чекрәйтеп утырам, дип сөйләгәне бар иде инде. Әмма кичкә кадәр мәктәптә тоткарланып, хисап бирү – башка сыймаслык хәл, минемчә. Урамда инде караңгы, шәһәр буйлап ничек кайтып җитәр икән дип борчылып, кат-кат чылтыратам. Абау, һаман җитмәгән икән чираты! Инде сәгать тугыз тулганда гына хисабын тапшырып, автобус тукталышына киткәнен белдем. Ярый әле, ире каршыларга чыгачак икән. Бу вакытта такси белән кайтсаң да куркыныч бит әле, нинди таксист очрамас...

 

Әле беркөнне генә ата-аналар җыелышы кичке унга кадәр сузылган. Инде монысы... Шулкадәр мөһим, кичектергесез нинди хисап булды икән соң ул? Сорашмадым бу турыда. Ул язулар берәр киштәдә тузан җыеп ятмас, дип кем ышанып әйтә ала? Тәмам чумдык инде сүз, кәгазь боткасына. Укытучыларга тынычлап укытырга ирек булырмы?

 

Мәгънәсез хисап-отчетларны үземнең дә биргәнем бар. Сиксәненче еллар башы. Коммуналь хуҗалыкта икътисадчы булып эшләгән чагым. “Югары”дан мондыйрак эчтәлектәге хат килеп төште: “Соңгы вакытта ала каргалар күбәеп, авыл хуҗалыгына зур зыян салалар. Шәһәрегездә күпме карга булуын тиз арада хәбәр итегез”. Ни көләргә, ни еларга белмәдек.

 

– Хезмәт хакыма өстәп, утыз процент түләсәгез, шәһәр чүплегенә каргаларны санарга үзем барам, – диде бер бухгалтерыбыз. Шаяртып, билгеле. Чама белән дә белерлек түгел бит аларның чутын. Нихәл итмәк кирәк: тоттык та, бер сан “сырлап” җибәрдек инде.

 

Берзаман оешманың алдагы егерме елга эш планын төзеп бирүне сорадылар. Анысын да уйлап чыгарырга туры килде. Шуннан соң күп тә үтмәде, илдә үзгәрешләр башланып, тормышыбызның асты-өскә килде. СССР таркалып, инде Русия дигән илдә яши башладык. Бик күп оешма-предприятиеләр юкка чыкты, коммуналь хуҗалык урынына башка исемдәгесе төзелде. Йә, алдан күрә ала идекме без бу хәлләрне? Планыбызның язмышы нинди булгандыр инде...

 

Бүгенге хезмәтем саннар дөньясыннан бик ерак булса да, мәгънәсез хисаплар белән әле дә очрашам. Өстәвенә ул хисапларны: “Фәлән сәгатькә җибәрегез”, – дип кисәтәләр. Шул вакыттан соңга каласы түгел. Нигә шундый ашыгычлык? Гомумән, мондый отчет кемгә, ни өчен хаҗәт икән дигән уй туа. “Өстәге” берәр түрә баласына кәгазь кыштырдатып утыра торган җайлы, зур акчалы эш кирәк булгангадыр, мөгаен. “Ата казыгыз ничә күкәй салды?” дигән хисап сорыйсылары гына калды.

 

Бухгалтерыбыз һәр ручка, бетергеч, башка вак-төяк өчен хисап тота. Шуларның берсен генә алган хезмәткәргә дә әллә ничә документ тутырыла, имзалар салына. Өч сумлык әйбер өчен никадәр сыйфатлы ак кәгазь, буяу тотылып, әрәм була! Ил байлыгын миллиардлап үзләштерүчеләр генә халык алдында бернинди хисап биреп тормыйлар.

 

Бер ветераныбыз әйтмешли, хисаплар – кешене куркытып тору ысулы да ул (төп эшчәнлек белән бәйлесе турында әйтмим). Вакытында яки бөтенләй бирми кара син аларны! Бу инде башыңа сугу өчен җитди сәбәп, дигән сүз.