Татарстандагы бердәнбер Советлар Союзы герое белән ӘҢГӘМӘ

- Минем балачагым Казанда үтте, - дип сөйли Борис Кириллович. -  Ленин исемендәге 4 нче мәктәптә укыдым. Җиңел атлетика, бокс кебек спорт төрләре белән шөгыльләндем. Башка иптәшләремнән кыюрак булуым белән аерылып тора идем дияргә була. 7 нче сыйныфтан соң, 1940 елда һөнәр училищесына укырга кердем. Әмма анда  озак укырга туры килмәде, безне эшкә алдылар. Вагон төзү заводына эшкә урнаштым. 30 метрлы станокта 14–18әр сәгать эшли  торган идек. Аннары батареялар өстенә башны куеп бераз гына йоклап алабыз да тагын эшебезне дәвам итәбез.

 

Сугыш башлангач, мин  фронтка җибәрүләрен сорап, берничә тапкыр гариза биреп карадым. Яшьрәк булу сәбәпле,  башта җибәрмәделәр. 1942 елда кабат хәрби комиссариатка барганда, мин 98 килограмм авырлыкта идем. Хәрби комиссар миңа карады да: “Бу егет фронт өчен бара”,– диде. Башта Горовецк лагерьларына эләктем. Анда ике айлык өйрәнүләрдән соң, Волхов фронтына җибәрделәр. Шунда сугыш  чирканчыгы  алдым.

 

 

Сугышта кичергәннәрнең барысы да бүгенгедәй хәтердә. Без Ленинградны азат иткәндә  күргәннәрне күз алдына китерүе дә бик авыр. Меңләгән үле гәүдәләрне чаналарга салып алып баралар да, туганнар каберлегенә җирлиләр. Ленинградлыларга көненә 125 грамм ипи кисәге бирәләр иде ул чакта. Ул хәтта ипи дә түгел, яртылаш пычкы чүбе иде.   

 

15-20 көн эчендә нинди генә коточкыч хәлләр күрмәдек. Аннары безнең 52 нче армиянең 254 нче укчы дивизиясен Воронеж шәһәренә китерделәр. Аны азат иткәннән соң, җирдә бары тик мәетләр белән торбалар гына калды. Звенига шәһәрен алгач, Днепр елгасына таба киттек. Аны алу өчен безнең командование бары тик көчлеләрне генә сайлап алырга карар кабул итте. Немецлар Днепрга пушкалардан, минометлардан ата. Шунда политбүлек башлыгы унҗиде кешене сайлап алды. Сүз кыска булды: без йә елгада батырылабыз, йә  елганың уң ягына саклану плацдармы төзибез. 194З елның 22 октябрендә төнлә бүрәнәләрдә елганы уңышлы гына кичеп чыктык. Биредә иртән  башланган сугышта ике көн каршы тордык. Ул сугыш түгел, тәмуг иде, кул сугышына кадәр барып җиттек. Шунда дүрт иптәшебезне югалттык. Немецлар безнең траншеяга якынлашкач, пушкадан яуган снарядлар  бездән унбиш-егерме метр гына  читкә төшә башлады. Шул чагында рота командиры да һәлак булды. Ротаны атакага алып баруны, сержант кына булсам да, үз өстемә алдым. Ул һөҗүмдә кабат ике солдатыбыз үлеп калды. Соңгы снарядлар калганда,  мин ике  немец солдатын пушкалары белән бергә әйләндереп капладым,  танкларын юк иттем. Шуннан соң мин берни дә хәтерләмим. Биш-алты метр читкә барып төшкәнмен. Җиденче тәүлектә генә госпитальдә аңыма килдем. Авыр контузия алганмын.  Мин госпитальдә ятканда яныма политбүлек башлыгы белән команда бригадиры килеп “Советлар Союзы Герое” исеме бирүе турында хәбәрне җиткерделәр. Ул чакта миңа 17 яшь иде.

 

 

Советлар Союзы Герое нинди исем булуын да аңлап җиткерми идем. Китаплардан укып кына Төньяк полюсны өйрәнүчеләр белән очучыларга гына ул исем бирелә, дип уйлый идем. Ул чакта аңа әлләни әһәмият тә бирмәдем. Бары тик сугыштан соң минем алга зур бурычлар куелганнан соң гына аңлый башладым.

 

Миңа сугыштан соң  күп кенә җәмәгать эшләрендә катнашырга туры килде.

 

Сугыштан соң мине Көнбатыш Украинага политбүлек башлыгы итеп җибәрделәр. Ул чакта миңа 21 яшь иде. Үзәк Комитет каршындагы югары партия мәктәбендә белем алдым. Украинада без авыл хуҗалыгын торгыздык. Анда эшләгәндә  бандитлар минем машинама да, фатир тәрәзәләренә дә аттылар. Советлар Союзы  партия җитәкчесе буларак юк итмәкче булдылар. Яшәү белән үлем арасында калган мизгелләрем күп булды. Шулай да исән-сау калып 1953 елда Казанга кайттым. Күп кенә эре предприятиеләр төзелешенә өлеш керттем. Завод директоры да булып эшләдем.

 

Сугыш башланмаса, мин төзүче булыр идем, дип уйлыйм. Югары партия мәктәбендә мин инженер һөнәре дә алып чыккан идем. Илебез чәчәк атсын өчен  барын да эшләгән булыр идем. Мин яшь буынга да авырлыклардан куркып калмасыннар, алларына куйган максатларына ирешсеннәр, дип телим.

 

 

– Борис Кириллович турында күп сөйләргә була. Без аның белән бөтен Россия буйлап төрле чараларга йөрибез. Россия Президенты  Владимир Путин белән дә очраштык.  Өйдә аның кулыннан килмәгән эше юк. Тәмле итеп ашарга пешерергә ярата. Кибеткә үзе йөри. Кешеләргә ярдәмчел. Ул мәҗлесләрдә  бик матур итеп җырлый. Элек ансамбльгә дә йөргән. Җәй көне без бергәләп балыкка йөрибез. Аннары тоткан балыкларыбызны туганнарга, күршеләргә таратабыз. Борис Кириллович шифаханәләрне яратмый. Барса да, берничә көннән кайтырга ашыга башлый. Безне ел саен теплоход белән Санкт-Петербургка, Әстерханга алып баралар. Теплоходта җырлап-биеп кайтабыз. Ул төз гәүдәле, беркем дә аңа үз яшен бирми. Без бер-беребезне саклап яшибез.

 

Бөек Ватан сугышында Татарстаннан 221 кеше Советлар Союзы Герое исеменә лаек була, шуларның 26сы - Казаннан