Мөселманнарга циркка һәм зоопаркка барырга ярыймы? (Рамил Юныс белән ӘҢГӘМӘ)

 

– Цирк – күңел ачу урыны. Анда дингә каршы килгән гамәлләр кылына дип әйтә алмыйм. Киресенчә, кешеләрнең сәләтләре ачыла. Кемдер акробат, дрессировщик, ягъни җәнлекләрне өйрәтүче, клоун буларак таныла. Ислам дине буенча хайваннарны бер-берсе белән сугыштыру тыела. Ә менә атта, дөядә узышу рөхсәт ителә. Циркта без аларның адәм балалары да башкарып чыга алмый торган гамәлләр кылуын, күнегүләр ясавын күрәбез. Шуңа да цирк хайваннар дөньясына мавыктыргыч, кызыклы сәяхәт дип әйтер идем. 

 

 

– Бу хакта мәгълүматым юк. Кайвакыт үзебез дә бала су уртасына кереп басса яки башка ярамаган нәрсә эшләсә, арт санына сугып, эләктереп алабыз. Цирк – шоу. Хәер, хәзер күп нәрсә шоуга әйләнде. Футбол, хоккей да спорт булудан туктады, ниндидер бер тамашага охшап бара, безнең команда өчен чит ил спортчылары уйный. Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.): “Җир йөзендәге бөтен тереклеккә шәфкатьле булсагыз, Аллаһы Тәгалә сезгә игелек күрсәтер”, – ди. Мөселман кешесенә хайванга гына түгел, бөҗәк, үсемлек һ.б. җан ияләренә дә тияргә ярамый. Безнең аларны тиешсезгә җәзаларга хакыбыз юк. Чөнки мөселман кешесе Аллаһы Тәгалә белән ике арадагы мөнәсәбәтне генә хәерле итеп корырга тиеш түгел. Ул Аллаһы Тәгалә, хатыны, ире, балалары, күршесе, хайваннар һ.б.лар каршында да бурычлы. Пәйгамбәребез Мөхәммәднең (с.г.в.) хәдисеннән күренгәнчә, әгәр берәр җирдә дини гыйлем алына торган мәҗлес булса, шунда катнашучыларга судагы балыклар, ояларындагы кошлар, өннәрендәге җәнлекләр: “Йа Раббым, боларга рәхмәтеңне иңдер”, – дип дога кыла. Чөнки алар бу гыйлем алган кешеләр безгә карата хәерсез булмас, шәт, безне кыерсытмаслар, рәнҗетмәсләр, дип өметләнәләр. Мөселман кешесе бер генә җан иясен дә җәзаламас. Зарар китергән хайванны чалырга мөмкин. Мәсәлән, мунчага кырмыска оялаган икән, аларны үтерергә була. Өйдәге чебенне дә йә чыгарып җибәрергә, йә берәр хәл кылырга рөхсәт ителә. Җылы якта, әйтик, Үзбәкстанда волкодавлар (бүре тотучы эт) көтү көтә. Алар сарыкларны, сыерларны саклый, ерткыч хайваннарга бирми, аларга үзләре дә тими. Моннан гыйбрәт алырга, хайваннарга сугу кебек гөнаһлардан ерак торырга кирәк.

– Пәйгамбәребез Мөхәммәднең (с.г.в.) хәдисеннән укып, бер мөселман хатынының мәчесен кыерсыту сәбәпле, җәһәннәмгә керүен беләбез. Ул песиен бер бүлмәгә ябып куйган. Бичара хайван кычкырган-кычкырган, ахыр чиктә ачтан үлгән. Аллаһы Тәгалә бу хатынга: “Сине шушы мәче аркасында җәһәннәмгә кертәм”, – ди. Икенче бер гөнаһлы ханым, чүлдә сусаган этне очрата һәм аяк киеме белән коедан су алып эчерә. Аллаһы Тәгалә әлеге гамәле өчен ул хатынның бөтен гөнаһларын кичергән. Без хайваннарга хәерле мөнәсәбәттә булсак иде. Чөнки җәнлекләр белән адәм балалары арасында Аллаһы Тәгаләнең рәхмәте бар. Әгәр Ул рөхсәт бирмәсә, бер генә хайван да безгә зарар китерә алмый. Расүлебез: “Өйгә елан керсә: “Аллаһы исеме белән әйтәм, чыгып кит”, – дип әйтегез. Өч мәртәбә шулай кабатлаганнан соң елан чыкмаса, ул җен түгел, чын елан була. Аны үтерергә мөмкин”, – ди. Кем белә, бәлки Аллаһы Тәгалә безне берәр төрле хайван белән сыный торгандыр.

 

Кыш көне кошларга игътибарлы булсак, аларга җим савытлары куеп, ашамлык, ярма салсак иде. Бөтен дөнья кризис дип “ду” килә. Кышын кошларда да кризис, аларның кесәләрендә акчалары да, кредит карталары да юк. Пәйгамбәребез Мөхәммәд (с.г.в.) өйрәткәнчә, кошларга җим сипсәк, Аллаһы Тәгалә үзебезнең ризыгыбызны арттырыр иде.

 

 

– Хәзер теләсә нәрсәдән шоу ясарга маташалар. Гомумән, елан – куркыныч хайван. Аллаһы Тәгалә адәм баласына аны ярдәмче итеп куймаган. Ул безнең белән яши торган җан иясе түгел, кешегә зыян салуы ихтимал. Аллаһы Тәгалә Коръәни Кәримдә: “Белә торып, үз-үзегезне һәлакәткә илтмәгез”, – ди. Сәхнәдә биюче елан күтәреп чыгар. Аннан күреп башкалар да аны муенына урап куяр. Ә елан чагып яки буып алыр. Шуңа да экстремаль гамәлләр кылырга ярамый. Аллаһы Тәгалә безне алардан тыя. Андый күнекмәләр циркта да күзәтелә. Әйтик, анда да дрессировщик юлбарысның авызына башын тыгып тора. Бервакыт шундый номер вакытында хайван кешенең башын өзеп алган иде. Эш шулай була: көндәше дрессировщикның башына тәмәке сибә. Юлбарыс аны иснәгәч төчкерә һәм үзе дә сизмәстән хуҗасының башын өзеп ала. Шуңа да мондый эш белән шөгыльләнүчеләргә игътибарлы булу зарур. 

 

 

– Юк. Бервакыт Мәдинә шәһәрендәге зоопаркка бардык. Анда нинди генә хайван юк. Хәтта каз, үрдәк яши. Бөтен халык шуларны карый. Чөнки каз белән үрдәк – аларга ят кошлар. Безнең маймылларга исебез китә. Кайбер галимнәр зоопаркларның барлыкка килүе, ягъни хайваннарның бер урынга җыелуы – кыямәт көненең бер галәмәте, диләр. Коръәни Кәримдә: “Ерткыч хайваннар бергә җыелса, кыямәт көне җитә”, – дигән аять бар. Зоопаркларда да ерткыч хайваннар күп.

 

 

– Үзбәкстанда картайган ишәкне капкадан чыгарып җибәрәләр. Анда кырда йон баскан, картайган ишәкләр йөри. Хәтта кешеләр дә ачулары килгәндә: “Ишәк булып үл”, – диләр. Бервакыт без дә үсми торган куян алдык. Шул авырып китеп, мал табибына алып бардым. Белгеч куянны карагач: “Дәвалап булмый”, – дип хайванны җәзаламаска, йоклатырга киңәш итте. Ризалашмый чара юк иде.