Кыйный, димәк, ярата?

Бездә хәлләр ничек соң? Сер түгел, дини һәм җәмгыяви кануннарга карамастан, безнең халыкта ир-атның хатынына кул күтә­рүе, дөресен әйткәндә, әллә ни гадәттән тыш хәл саналмый. Элек-электән хатыннарына кул кү­тәрүче ирләр булган. Хәзер дә шулай. Тик һәр талашкан саен хатын-кызлар ире өстеннән шикаять язарга йөгерми. Бигрәк тә татар гаиләләрендә. Балалар өчен түзеп яшәү, алдагы көндә барысы да үзгәрер дип өметләнү – ирне гафу итәргә этәрә. Юкса, зыян китергәндә ул кешегә булган хисләр дә юкка чыккандай була, мәңге гафу итә алмас булсаң да, бер-ике көн генә ачу саклыйсың да, гаиләдәге хәлне җайлыйсың. Өстәвенә балаларга сезнең аеры­лышуның начар тәэсир итәчәге көн кебек ачык. Аннары, андый ирдән китәм дисәң дә, китеп булмый. Бөтен кеше ипотека түли, кредитлары буа буарлык. Кыскасы, барысын да уйлый да – татар хатын-кызы сабыр итеп яши бирә. Яхшымы бу, начармы – монысын һәр кеше үзе бәяли инде.

 

Тагын шунысы да бар – гаилә булгач, савыт-саба да шалтырамый тормый. Гаеп атта да, тәртәдә дә булырга мөмкин. Кызганыч, бүген киресенчә, иренә кул кү­тәрүче хатын-кызлар да бар. Монысы инде икенче чик. Мондый вәзгы­ятьне закон белән генә үзгәртеп буламы? Бер уй­ласаң, чит кеше гаиләсенә тыкшынудан файда булыр микән? Ир белән хатын бер көн­не сугыша, икенче көнне дуслаша бит ул. Шунысын да онытмаска кирәк: закон проектында исә якын саналырга тиешле кеше­сенә кул кү­тәргән затларны өч елга кадәр ирегеннән мәхрүм итү җәзасы каралган. “Га­мәлдәге канунда исә нәр­сәнең нәрсә икәне төгәл күр­сәтелмәгән. Чит илләрдә хәтта акча мәсьәлә­сендә кыерсыту, сүз белән кимсетү дә көч куллану булып исәпләнә”, – дип аңлата проект авторлары. Кыс­касы, күрә­селәр бар әле...

 

 

– Чегән хатыны булса, кыйнамый, димәк, яратмый дияр иде. Ир белән хатын арасындагы низагны судка кадәр җиткерү җиңел түгел. Бер уйласаң, низаг вакытында алар икәү генә була. Кыйнаганны раслау өчен шаһит­лар булуы да кирәк. Ә мондый эшкә күр­ше­ләрнең бик үк кысыласы килмәс. Өйдәге чүпне тышка чыгармау хәерлерәк булыр, ми­немчә. Бу закон проекты хупланырмы – билгесез әле. Әмма кешене өч елга ирегеннән мәхрүм ит­кәнче, иң элек профилактик чаралар булдыру кирәк. Хатын-кызлар арасында да үзләрен матур тотмаучылар аз түгел хәзер. Кичтән полициягә гариза язып, ә иртәгесен исә аны кире алырга да мөмкин. Ә бу хокук саклаучыларга өстәмә эш кенә. Әмма барлык ситуацияне дә уйлап эш итәргә кирәк. Тәртипсез тормыш рәвеше алып барган гүзәл затлар да бар бит. Әллә кайда йөреп, өенә исереп кайтып кергән хатын-кызның башыннан сыйпап булмый, әлбәт­тә.

 

 

– Бу закон бик уйланылган булырга тиеш. Кыйнау өчен төрле сәбәпләр бар. Кайчак хатын-кыз­лар ирләрен өч елга төрмәгә озатыр өчен үзләре дә моны оештырырга мөмкин. Икенче яктан, хатынын кыйнаган ирләргә бераз сабак булыр иде. Тагын шул ягы да бар бит – күп кенә хатын-кызлар, ир кыйнады дип, гариза язмый. Төрмәгә утырту түгел, ә чит ил­ләрдәгечә кисәтү чаралары үт­кәрергә кирәк. Әгәр моны да үтәми икән, димәк, ул кырысрак җавапка тартылуны үзе сайлап ала. Бер төрмәгә утырган кешенең тормышы асты-өскә килә. Аннан чыккач аларның гаиләләре булмый, эш урынын югалталар. Шул якларын да уйлап эш итәргә кирәк.

 

 

– Иремнең кыйнамаган көне юк. Әмма кыйный дип кенә китә алмыйм. Туганнарым, танышларым, ташлап кит, ди. Яратам бит мин аны.

 

 

– Беренче иремнең тырнак белән дә чирткәне булмады. Ул үлгәч, икенче кешегә чыктым. Тик ул кулы белән уйный торган кеше булып чыкты. Ялгыш әйткән сүзем өчен дә китереп сукты. Ун минут эчендә җыенып чыгып киттем. Кыйналып яшә­гәнче, ялгыз яшәвең хәер­лерәк.

 

 

 – 2014 елның соңгы алты аенда участок инспекторларына әнә шундый очраклар буенча 1683 кеше мөрәҗәгать иткән. Шуның 63е – мәсхәрәләү, 450се – кыйнау, калганнары хулиганлык кылу белән бәйле. Бу бит әле участок инспекторларына хәбәр иткән­нәре генә. Җәмәгать судьяларына мөрәҗә­гать итү­челәре дә бар. Ә өйдә дәшми калганнары күпме?

 

Инде Россия Эчке эшләр министрлыгы мәгълүматларына күз салсаң, эшләр бөтенләй харап. Өйдә тавыш куптарган 4 миллион кешенең 205 меңен – нервысы какшаган “сугыш чукмары”, 40 ме­ңен – психик авыру, 400 меңен – эчкече, ә калганнарын “гади ке­шеләр” дип атаганнар.

 

 

Минем хатын бигрәк йомшак кү­ңелле инде. Мине кыйный-кыйный да  аннан соң ике көн елый.