19.09.2014 Язмыш

9 бала белән хатынсыз калган Илдар: “Хәзер мин – әти дә, әни дә!” (ФОТО)

Арабызда кемнәр генә юк. Бер карасаң, тормыш җиңел, илләр тыныч. Кибетләрдә ни теләсәң – шул бар. Ә менә Ситрлар гаиләсе өчен дөньядагы бар нәрсәдән дә кадерлерәк бер кеше җитми. Тугыз бала әниләрен сагынып яши. Лениногорск районының Тимәш авылында яшәүче Илдар Ситр 9 бала белән хатынсыз кала

Илдар белән Ләйсән 1996 елның 12 июнендә өйләнешәләр. “Бер-беребезне бик тиз ошаттык. Шуңа күрә озак очрашып йөрмәдек, бергә яши дә башладык. Ләйсән бик акыллы, уңган-булган хатын иде. Беркайчан да зарланмады. Хәтта, фәлән җирем авырта минем дип тә әйтмәде. Балаларны бик яратканга, аларны планлаштырып алып кайтмадык. Һәр бала үз ризыгы белән туа, диләр бит әле. Без дә шулай уйладык. Аллаһы Тәгалә бала бирә торды, Ләйсән исә беркайчан да йөклелеген өздермәде”, – дип сөйли гаилә башлыгы.

Ситрларның фамилияләре кебек, сабыйларына кушкан исемнәре дә гадәти булмаган. Илдар фамилиясен Ситр дигәч, баштарак аптыраган идем. Аннары ул аңлатып бирде. “Бабайларның фамилиясе Гыймадиев булган. Явыз Иван чукындыра башлагач, алар урманга качканнар. Менә шунда аларга “чытыр” дигән кушамат такканнар. Ә аннары шул сүз Ситрга әйләнеп киткән”, – ди ул. Иң олы уллары Давидка – 17, Рувимга – 16 яшь. Хәзерге вакытта алар колледжда белем алалар икән. Аннан соң 14 яшьлек кызлары Зәринә, 13 яшьлек Рүфинә туа. Ләйсән 2004 елда тагын бер кыз бала – Рәхилне таба. Ә тагын 4 елдан – Йософат, өч елдан Айдар туа. Шуннан соң Ләйсәннең анализлары начарая. Табиблар төгәл генә диагноз да куя алмый. Әмма Ләйсән авыруына игътибар биреп тормый. Өстәвенә ире көне-төне эштә, балаларны карыйсы бар. “Ул шулкадәр сабыр хатын иде. Һәр бала белән дәрес әзерләде. Йорттагы эшләрне төнлә башкара иде. Аның өчен беренче урында һәрвакыт сабыйлар булды. Улларым мәктәптә гел яхшы билгеләргә генә укыды. Кызларым да алардан калышмый. Беркайчан да аларны үпкәләтмәде, хәтта сүкмәде дә”, – дип искә ала Илдар.

2013 елда Ләйсән тагын авырга кала. Бу юлы уллары Самир туа. Шуннан соң Ләйсәннең авыруы тагын кузгала. Табиблар: “Үзеңне дәваларга кирәк. Балаңны төшертмичә булмас”, – диләр. Әмма ул каршы килә. “Мин бит бу баламны Аллаһы Тәгаләдән сорадым. Тагын бер кыз табасым килде. Аның йөрәге тибә бит. Ничек итеп аның гомеренә кагылыйм”, – дип җавап бирә.

“Исән калырга язса, яшәрмен...“

Тугызынчы балалары Элеонораны күтәргәндә, Ләйсәннең хәле тагын да авырлаша. Ул бик нык сызлана. Температурасы күтәрелә. Әмма ничек итсә итә, түзәргә тырыша. Авырлы вакытта бары тик парацетамол гына эчә. Ләйсән урынга яткач, гаиләдәге олы балалар үзләре дә сизмәстән үсеп китәләр. Малайлар – бакча, кызлар йорт эшләренә керешә. “Без Ләйсәннең китәсен белә идек. Ул соңгы вакытта сөйләшә алмый башлады. Әйтәсе килгәнен язып кына бирде. Элеонараны тапкач, Ләйсән дәвалана башлармын дигән иде. Әмма өлгермәдек. Тамагында яман шеш бар иде. Бервакыт ул миңа хат язып бирде. “Язган булса, мин яшәрмен. Әмма шулай да беләсем килә – Аллаһы Тәгалә мине терелтер микән?” – дип сораган. Тик аңа аягына басарга насыйп булмады. Үләренә 20 минут кала тагын сөйләштек. “Әгәр дә тагын гомер бирелсә, башкача яшәр идеңме? Минем белән бергә уздырган көннәреңә үкенмисеңме?” – дип сорадым. Ә ул: “Юк, киредән яшәсәм дә, нәкъ шулай яшәр идем”, – диде. Шул көнне иртән торды да ваннага юынырга кереп китте. Чыкканда егылды. Мин күтәреп алдым. Бер мизгел эчендә Ләйсәнем кулларымда җан бирде”, – дип искә ала Илдар.

“Байлыкка кызыкмадык“

Ситрларның хәзерге вакытта яшәгән йортлары бик начар хәлдә. 1990 елда төзелгән бер катлы йортта яши алар. 10 кешегә өч бүлмәләре бар. “Ситрлар гаиләсе 2008 елда торак шартларын яхшырту өчен районда исәпкә баса. Шушы вакыт эчендә тагын дүрт балалары туарга өлгерде. Күп балалы гаиләләргә фатир бирелә торган республика программасына да өметләнәләр. Бу гаилә турында ишеткәч, ярдәм итәргә алындык”, – ди Лениногорск шәһәрендә оешкан “Шифа” хәйрия фонды директоры Зөлфия Кандаурова.

Бу гаиләнең моңарчы кер юу машинасы да, йорт өчен кирәкле башка техникасы да булмаган. Әлеге фонд ярдәме белән иганәчеләр табылып, аларга зур бүләкләр тапшырганнар. “Хәзерге вакытта йортны төзекләндерергә җыенабыз. Бу гаиләне 1-2 айга каядыр күчереп торырга кирәк иде. Түбәләреннән су ага. Машиналары да ватылган“, – ди фонд җитәкчесе. “Без беркайчан да байлыкка кызыкмадык. Машинабыз иске булса да, йөреп тордык. Ләйсән бүгенге көненә риза булып яши белде. ”Без болай да бәхетле бит. Бүгенгә шулай яшәү рәхәт. Иң мөһиме – балалар исән-сау”, – дип әйтә торган иде. Соңгы елларда күңелем дә үсмәде. Ләйсән авыргач, эштән аның янына йөгереп кайта идем. Китәсен белгәнгә, янында буласым килде. Һәр минутны бергә үткәрергә теләдем. 2010 елда Ләйсәнгә “Ана даны” медале тапшырдылар. Бу бүләк безнең өчен иң зурысы булды. Хатынымның тырышлыгын күреп, аны бүләкләүләре икебезне дә сөендерде. Ләйсән кебек аналар сирәк була”, – ди Илдар.

“Үзем дә – ятим бит мин!“

Балалар әниләрен башка күрә алмаячакларын аңлый. Шуңа күрә олы уллары кечеләрен тәрбияләргә булыша. Ә кызлар исә камыр ашларына кадәр пешерергә өйрәнгән. Ятимлекне сиздермәскә тырышып, бер йодрык булып яши алар. Ятимлек ачысы Илдарның үз башыннан узган. Аны әнисе бала табу йортында ук ташлап китә. “Мине бер гаилә үстерде. Бернинди мохтаҗлык күрмичә яшәдем. Хәтта алып үстергән әнием авырып урынга егылганчы чит бала икәнемне дә белми идем. Әниемә рәхмәт. Нинди акыллы хатын булган ул. Үләр алдыннан янына чакырып алды да: “Илдар, без синең чын әти-әниең түгел. Сине ташлап калдырганнар иде, ә без алып үстердек кенә. Алданрак әйтмәгәнгә үпкәли дә аласың. Әмма без моны синең өчен эшләдек. Телисең икән, тудырган әниеңне эзли аласың”, – диде. Шушы сөйләшүдән соң аңа булган хөрмәтем тагын да артты. Ләйсән дә әниеңне эзләп кара дигән иде. Нигәдер моны эшләмәдем. Ә менә хәзер 9 балам да минем кебек әнисез калдылар. Ләйсәнне беркем дә алыштыра алмаслыгын аңлаганга, кечкенә балаларымны үзем генә тәрбияләргә булдым“, – ди әти кеше.

Илдар элегрәк токарь булып эшләгән. Хатыны үлгәч, эшеннән декрет ялы алган. “Балаларым үзләрен бөтенләй ятим итеп сизмәсеннәр дип шулай эшләдем.Әгәр эштә булсам, аларга бик кыен булыр иде. Кайберәүләр: “Сиңа өйләнергә кирәк”, – диләр. Тик бу тиз генә эшләнелә торган эш түгел. Беренчедән, 9 балам бар. Икенчедән, хатын кирәк дип кенә өйләнеп тә куеп булмый. Иң элек балалар турында уйларга кирәк. Аларга әни булырга теләк белдергән кешене кабул итсәләр генә, мин бәлки өйләнә алырмын”, – ди ул.

“Кешедән сорарга оят”

Ситрлар гаиләсе күп балалы булуга карамастан, беркайчан да мохтаҗлык кичермәгән. Илдар гаиләне тәэмин итеп торырга тырышкан. Ә менә бу фаҗигадән соң алар чит кешеләр ярдәменә мохтаҗ. 10 кешегә ашар-эчәр өчен генә дә көненә күпме акча кирәк. Өстәвенә быел аларның яшелчә, бәрәңге бакчаларында да уңыш артык зур булмаган. “Нинди ярдәм булса, шуңа риза без. Кешедән нидер соравы оят инде. Мин бит балаларны үзем өчен үстерәм. Әле күптән түгел аларга пенсия билгеләделәр. Тик Ләйсәннән башка яшәү бик авыр. Безгә аның җылы карашы, назы, тәмле ризыклары җитми. Ә моны бернинди акчага да алып булмый. Аллаһы Тәгалә ташламас дип өметләнәм”, – ди Илдар.

Кечкенә Элеонорага – бары тик 4 кенә ай

Ходайдан сора, әмма үзең дә тик утырма. Әнә шундый гыйбарә дә бар бит әле. Ситрлар гаиләсенә ярдәм барыбер кирәк. Ялгыз ир-ат үзе генә күреп, белеп бетермәгән эшләр дә булырга мөмкин. Әле бит йортларын яңартасы, ут чыбыкларын алыштырасы, мунчаны төзекләндерәсе бар. Әле бит балаларның өс-башларын да карамыйча булмый. “Хатыным үлгәннән соң, кемнәр генә шалтыратмады. Яхшы күңелле кешеләр күп икән. Аларга зур рәхмәт. Әйбер бирү генә түгел, хәлемне белүләренә дә шат мин. Алар шуның белән булса да хәлемне җиңеләйтә! – ди ул. – Ләйсән еш кына: “Тәмле телле булыгыз. Мин үлгәч, башка тормыш башла. Беркем белән дә талашма, сүзгә килмә, кешеләргә үпкәләмә. Үпкәләтсәләр, гафу ит”, – дигән иде. Мин шул сүзләрне исемдә тотам. Балаларыма да әйтеп торам”.