ЧОКАЛИ Г.

«Биш мужик» — унынчы елларда күп санлы шигырьләр язган, назымчы Гариф Гайнуллин әсәре. Газеталарда (бигрәк т «Йолдыз»да) аның коры үгет-нәсихәттән гыйбарәт булган тезмәләре «Г. Чокали» имзасы белән басылганнар.

Әдәби әсәр буларак, «Биш мужик»ның бер кыйммәте дә юк. Ләкин бу китап буенча экспертиза берничә елга сузыла һәм хөкүмәт чиновникларының байтак вакытын ала. Нәкъ шундый ук процедураны «Бәдәвам» китабы да уза. Тикшерә торгач, мондый нәтиҗәгә киләләр: әсәрдә рус хөкүмәтенә куркынычлы берни дә юк. Ләкин Сарапул ротмистры да тик ятмый: «Бәдәвам» һәм «Биш мужик» әсәрләрен тәрҗемә итеп, фикер әйтү өчен, Сарапул ахуны Әбүбәкеревне чакырта. «Бәдәвам» — хөкүмәт өчен куркынычлы әсәр,— дип күрсәтмә бирә дин башлыгы.— Чөнки анда мөселман булмаган кешеләргә каршы котырту алып барыла». Бу ахун хәтта үзенең тамагын туйдыра торган динне дә, кирәк булганда, сата ала! «Биш мужик» әсәре дә, Әбүбәкерем фикеренчә, зарарлы. Чөнки анда «тиеш безгә чыгып сулдан керергә инде хак юлга» дип әйтелә.

©CCCР Фәннәр академиясе Казан филиалы Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм тарих институты чыгарган "Татар әдәбияты тарихы" китабы, 3нче том